- Είναι Απλό και Προσιτό. Κάν'το, όπως το κάνει η Φύση!

Οι σύγχρονες λύσεις στα περιβαλλοντικά προβλήματα, πολλές φορές προέρχονται από παρατηρήσεις και έρευνες που σχετίζονται με το πώς λειτουργεί η φύση και κινούνται ανάλογα, σε επιστημονικό επίπεδο. Έτσι, ορισμένοι ακολουθούν τη φυσική διαδικασία δημιουργίας χούμους, δηλαδή εδαφοβελτιωτικού ή κομπόστ. Η ιστορία της κομποστοποίησης είναι πολύ παλιά. Οι Κινέζοι, περισσότερο από 50 αιώνες, εναπόθεταν τα προϊόντα καύσης των απορριμμάτων τους στα εδάφη που καλλιεργούσαν, ώστε να αυξήσουν την γονιμότητά τους. Το υλικό αυτό το ονόμασαν ‘’Humus’’ (=χώμα), καθώς έδινε την αίσθηση μυρωδιάς του πραγματικού χώματος. Το ίδιο τρόπο χρησιμοποιούσαν οι Maya στην κεντρική Αμερική για να αυξήσουν την παραγωγή καλαμποκιού. Την κομποστοποίηση εφάρμοζαν οι αρχαίοι Έλληνες, Μεσοποτάμιοι, Ρωμαίοι και άλλοι. Μεταγενέστεροι πολιτισμοί στη νότια Αμερική, Κίνα, Ιαπωνία και Ινδία εφάρμοζαν την κομποστοποίηση εντατικά στη γεωργία χρησιμοποιώντας ως υπόστρωμα για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικού, περιττώματα ζώων και ανθρώπων, τα οποία άφηναν να σταθεροποιηθού (χώνευση) για κάποιο διάστημα και μετά τα χρησιμοποιούσαν. Στην Ινδία, το 1925, ο Sir A. Howard ανέπτυξε τη διεργασία αναερόβιας χώνευσης των απορριμμάτων και των υγρών αποβλήτων. Μαζική παραγωγή κομπόστ άρχισε το 1932 στην Ολλανδία. Στην πραγματικότητα η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ παλιός τρόπος βελτίωσης του χώματος. Η λέξη compost με τη σημερινή της έννοια εμφανίζεται το 1580 στην Αγγλία. Σήμερα επανέρχεται με νέα δυναμική, για την αντιμετώπιση του σύγχρονου προβλήματος των απορριμμάτων. Μπορεί να μοιάζει σύνθετη σαν λέξη. Η κομποστοποίηση όμως είναι μια σχετικά απλή διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται και στη φύση και μπορεί να γίνει από όλους. Εξάλλου όλα τα νοικοκυριά διαθέτουν την πρώτη ύλη, .....(Πατήστε κλικ ΕΔΩ). δηλαδή τα οργανικά υλικά και απορρίμματα. Αυτό που χρειάζονται είναι να υπάρχει λίγος χώρος, αρκετή διάθεση και κατάλληλη απλή γνώση. Δηλαδή, συλλέγουν,  τα οργανικά απορρίμματα -από υπολείμματα φρούτων και λαχανικών στην κουζίνα μας, μέχρι κλαδέματα από κήπους και πάρκα-  και μέσα από μια απλή διαδικασία που απαιτεί κάποιο χώρο, αρκετό χρόνο και γαιοσκώληκες, μας απαλλάξει από τον όγκο των αποβλήτων αυτών και στη θέση τους δημιουργείται εξαιρετικό φυτόχωμα. Σύμφωνα με όλους τους υπολογισμούς, το 35% τουλάχιστον κατά βάρος των οικιακών αποβλήτων είναι οργανικά υλικά και το μεγαλύτερο μέρος τους είναι απολύτως κατάλληλο για κομποστοποίηση. Εάν σε αυτά προσθέσουμε και τα οργανικά υλικά που προκύπτουν από κήπους και δεντροστοιχίες της γειτονιάς μας, συνειδητοποιούμε ότι ένα μεγάλο μέρος (πάνω από 20%) των όγκων που πηγαίνουν στους χώρους απόθεσης των σκουπιδιών -μια ακριβή διαχείριση και ανώφελη ταφή-, θα μπορούσε να αποτραπεί. Με την κομποστοποίηση μετατρέπονται τα οργανικά απόβλητα σε μια σκούρα ουσία, η οποία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό. Η κομποστοποίηση είναι ένας άμεσος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν, μειώνοντας δραστικά τον όγκο των απορριμμάτων που πηγαίνουν για ταφή. Ένα νοικοκυριό μπορεί να ρίξει για κομποστοποίηση υπολείμματα και φλούδες φρούτων και λαχανικών, απορρίμματα κουζίνας (τσόφλια αυγών, υπολείμματα καφέ και φίλτρων), χαρτοπετσέτες και χαρτί κουζίνας, κλαδέματα (εάν έχει κήπο) κ.λπ. Η οικιακή κομποστοποίηση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους.Ή με το σχηματισμό ενός σωρού στην αυλή του σπιτιού (εάν υπάρχει βεβαίως) ή μέσα σε ένα κάδο κομποστοποίησης. Ο κάδος κομποστοποίησης μπορεί να έχει διάφορες διαστάσεις, ενώ κυκλοφορούν και σε μικρές διαστάσεις (π.χ. 1 μέτρο πλάτος, 1 βάθος, 70 εκατοστά ύψος), που χωράει ακόμα και σε ένα μικρό μπαλκόνι. Όπως μας ενημερώνει η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης,  σήμερα κυκλοφορεί πληθώρα σχετικών κάδων: πλαστικοί, ξύλινοι, μεταλλικοί, κεραμικοί, διαφόρων μεγεθών και σχημάτων, ακόμα και συσκευές που λειτουργούν με ηλεκτρικό ρεύμα και μπορούν να μετατρέπουν όλα τα οικιακά οργανικά σε κομπόστ, μέσα στην κουζίνα (σε μέγεθος φούρνου μικροκυμάτων), κομποστοποιητές κατάλληλοι για ένα ξενοδοχείο, ένα χωριό ή μια γειτονιά. Το κόστος ενός κάδου (μαζί με τους απαραίτητους γαιοσκώληκες), που μπορεί να καλύψει ένα νοικοκυριό, είναι περίπου 80 - 100 ευρώ. Μεγαλύτεροι κάδοι, οι οποίοι θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στον ακάλυπτο κάποιας πολυκατοικίας και να καλύψουν 4 - 5 οικογένειες, κοστίζουν από 120 ευρώ. Εξάλλου, με ένα συνδυασμό της ανάκτησης - επαναχρησιμοποίησης υλικών, της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης, η ποσότητα των απορριμμάτων που θα προοριζόταν για τελική διαχείριση (ταφή ή άλλη λύση) θα μπορούσε να φτάσει στο 20% των σημερινών τεράστιων όγκων. Με τέτοιες ποσότητες το θέμα της ανεύρεσης χώρων διαχείρισης και ταφής σίγουρα θα είχε πολύ πιο εύκολες απαντήσεις. Στην Ελλάδα, παρότι υπάρχουν μεγάλες ανάγκες σε κομπόστ (τόσο για τον εμπλουτισμό του εδάφους, όσο και για την κάλυψη παλαιών λατομείων) η κομποστοποίηση εξακολουθεί να είναι σχεδόν άγνωστη λέξη, τόσο σε επίπεδο περιφερειακών σχεδιασμών όσο και σε οικιακό επίπεδο. Ίσως γιατί έχει ένα ‘’μειονέκτημα’’: Είναι φθηνή μέθοδος και δεν δημιουργεί μεγάλο περιθώριο …….κερδοφορίας. Οι «εργάτες» της κομποστοποίησης είναι τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια, με τη βοήθεια και άλλων μεγαλύτερων οργανισμών. Καθώς αποδομούνται τα οργανικά υλικά του σωρού, παράγεται διοξείδιο του άνθρακα, θερμότητα και νερό. Και ως προς το πρόβλημα της δυσάρεστης οσμής; Σύμφωνα με τους ειδικούς, εάν ο κάδος ή ο σωρός ανακατώνονται τακτικά για να αερίζονται, εξαφανίζεται η ενοχλητική μυρωδιά. Και αυτό γιατί οξυγονώνεται το υλικό και εξοντώνονται οι αναερόβιοι μικροοργανισμοί που ζουν σε απουσία οξυγόνου. Η διαδικασία κομποστοποίησης διαρκεί συνήθως τρεις με τέσσερις μήνες. Τα οφέλη για ένα νοικοκυριό που κάνει κομποστοποίηση στο σπίτι του είναι πολλαπλά. Κατ' αρχάς, εάν έχει κήπο ή φυτά, μπορεί να παράγει εδαφοβελτιωτικό υλικό καλής ποιότητας, έτσι ώστε να αναβαθμίζει το χώμα χωρίς να καταφεύγει στην αγορά. Βεβαίως, μεγαλύτερο είναι το όφελος σε δημοτικό και κοινωνικό επίπεδο, με τρόπο που επιστρέφει σε όλους μας. Με την απομάκρυνση από τη διαδικασία διαχείρισης σκουπιδιών μεγάλου μέρους των οργανικών αποβλήτων και τη διοχέτευσή τους για κομποστοποίηση, ελαφρύνεται το σύστημα αποκομιδής και διαχείρισης των σκουπιδιών. Δηλαδή, μειώνονται τα σκουπίδια που πρέπει να συλλεχθούν, μειώνονται τα δρομολόγια των απορριμματοφόρων, μειώνονται οι όγκοι που φτάνουν στον Χώρο Υγειονομικής Ταφής για θάψιμο, με αποτέλεσμα να αντέχουν περισσότερο οι χώροι, να μη χρειάζονται νέοι ανεπιθύμητοι χώροι ταφής. Εξοικονομούνται χώρος και χρήματα. Υπολογίζεται από την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης ότι ένα νοικοκυριό τεσσάρων ατόμων, που κάνει συστηματικά οικιακή κομποστοποίηση, εκτρέπει από τα σκουπίδια περίπου 450 - 650 κιλά οργανικά απορρίμματα ετησίως. Εάν υπολογίσουμε ως μέσο συνολικό κόστος διαχείρισης απορριμμάτων για έναν δήμο τα 200 ευρώ ανά τόνο, προκύπτει ότι ο δήμος μπορεί να εξοικονομεί 90 - 130 ευρώ ετησίως ανά κάθε κάδο, που λειτουργεί αποτελεσματικά. Με βάση αυτό τον υπολογισμό, ένας δήμος θα μπορούσε ακόμη και να επιδοτήσει την αγορά των οικιακών κάδων, εφόσον θα κάνει απόσβεση μέσα σε ένα χρόνο. Πολύ καλύτερα αποτελέσματα -και στο επίπεδο της ποιότητας του κομπόστ- θα έχουμε εάν υλοποιηθεί η πρόταση οικολογικών οργανώσεων για τη διαλογή των οργανικών υλικών στην πηγή, μέσα από ειδικούς κάδους που θα τοποθετήσουν οι δήμοι. Πρόκειται για μέρος μιας συνολικής πρότασης, που περιλαμβάνει την τοποθέτηση τεσσάρων διαφορετικών κάδων (χαρτί, υλικά συσκευασίας, οργανικά, υπόλοιπα σκουπίδια). Τα οργανικά υλικά θα πηγαίνουν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, όπου θα απλώνονται τα ‘’σειράδια’’, δηλαδή οι μακρόστενοι σωροί δημιουργίας του κομπόστ. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα συμφέρουσα, από οικονομική και περιβαλλοντική σκοπιά, πρόταση. Το κόστος και ο χρόνος δημιουργίας μιας μονάδας κομποστοποίησης είναι πολύ μικρά σε σχέση με άλλες τεχνολογίες. Μπορεί να γίνει σε σχετικά κοντινές αποστάσεις από τους οικισμούς, χωρίς αντιδράσεις των κατοίκων, καθώς οι οχλήσεις είναι ελάχιστες. Μειώνεται έτσι το κόστος μεταφοράς, που αποτελεί μεγάλο μέρος των συνολικών εξόδων. Η κομποστοποίηση δεν παράγει τοξικά αέρια ή καρκινογόνες ουσίες, ούτε τοξικά στερεά κατάλοιπα, αλλά μικρές ποσότητες μη επιθυμητών αδρανών στερεών υπολειμμάτων, που μπορούν να ταφούν σε ΧΥΤΥ. ‘’Στην Ελλάδα θα έπρεπε να ήταν υποχρεωτική η κομποστοποίηση, ανεξάρτητα από το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων. Αφενός, γιατί το έδαφος της χώρας είναι αρκετά φτωχό σε οργανικά στοιχεία και, αφετέρου, γιατί το 35% απειλείται με ερημοποίηση. Η λίπανση και ενίσχυση των χωραφιών γίνεται κατά κύριο λόγο με χημικά προϊόντα, που δηλητηριάζουν το περιβάλλον. Έχουμε εκτιμήσει ότι και όλα τα οργανικά να τα μετατρέπαμε σε κομπόστ, θα καλύπταμε μόλις το 1% των αναγκών! Τελικά, δεν υπάρχει τίποτα πιο λογικό από το να ξαναγυρίζει η φλούδα του αγγουριού στη φύση, από το να την πετάμε σε χωματερή’’. Ο πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, είναι κατηγορηματικός στην ανάγκη να ενισχυθεί η κομποστοποίηση, κατ' αρχάς για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι όμως και οικονομικά επωφελής η κομποστοποίηση. Κομπόστ προερχόμενο από προδιαλεγμένα οργανικά, από διαλογή στην πηγή σε ειδικούς κάδους, μπορεί να είναι εξαιρετικά ποιοτικό και να διατεθεί για αγροτικές καλλιέργειες βρώσιμων φυτών. Στην Ευρώπη, παρόμοιο φυτόχωμα πουλιέται από 300 - 600 ευρώ ο τόνος. Στην Ελλάδα, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και στις βιολογικές καλλιέργειες.

Τα κύρια μυστικά της επιτυχίας

- Όσο πιο πολύ θρυμματισμένα είναι τα υλικά στο σω­ρό, τόσο γρηγορότερα θα γίνει το κομπόστ. Για την σωστή αξιοποίηση των υπολειμμάτων κλάδευσης του κήπου είναι απαραίτητος ο κλαδοκαταστροφέας.

-Μην βάζετε στο σωρό υλικά που έχουν υποστεί χημική επεξεργασία όπως π.χ. στάχτη που έχει χημικά, πριονίδι από νοβοπάν ή MDF, εμποτισμένα ξύλα , έγχρω­μο η γυαλιστερό χαρτί κλπ. Τα χημικά εμποδίζουν την φυσική διεργασία της κομποστοποίησης.
-Όσο πιο πλούσια είναι τα υλικά που αποτελούν το σωρό τόσο πλουσιότερο σε θρεπτικά συστατικά θα είναι και το κομπόστ σας. Το κομμένο γκαζόν επειδή έχει πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας μπορεί να δημιουργήσει δυσοσμία του σωρού. Είναι λοιπόν προτιμότερο πριν το ενσωματώσετε στον σωρό να το απλώσετε να ξεραθεί κάπως και μετά να το αναμείξετε με τα υπόλοιπα υλικά.
(Πηγή: σταχυολόγηση από άρθρο Γ.Ελαφρού, Καθημερινή και άλλες πηγές)