- Η Διώρυγα στον Ισθμό της Κορίνθου: για να γνωρίζουν οι νεώτεροι!

Η διάνοιξη της διώρυγας το 1886

Η διάνοιξη της διώρυγας στον Ισθμό της Κορίνθου υπήρξε ένα κατασκευαστικό όνειρο που κράτησε περισσότερο από 2.300 χρόνια. Η “ Άφνειος Κόρινθος” (ευημερούσα και πλούσια, όπως αναφέρεται η πόλη της Κορίνθου σε αρχαία κείμενα και στην Ραψωδία Ν' της Ιλιάδος του Ομήρου στίχος650,), λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αναδείχθηκε από την αρχαιότητα σε σπουδαίο ναυτικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Προς τούτο, η δημιουργία της διώρυγας θα έλυνε πολλά προβλήματα και θα διευκόλυνε τη ναυσιπλοΐα και το εμπόριο. 

''Άποψη εργοταξίου, 1886'' έργο του Λ.Χαϊκάλη

Από μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων προκύπτει ότι ο τύραννος της Κορίνθου Περίανδρος, περί το 602 π.Χ., ήταν ο πρώτος που σκέφθηκε τη διάνοιξη του Ισθμού.  Όμως, εγκατέλειψε το σχέδιο του, από το φόβο ότι θα προκαλούσε την οργή των Θεών, έπειτα από το χρησμό της Πυθίας που έλεγε: “Ισθμόν δε μη πυργούτε μήδ' ορύσσετε. Ζευς γαρ έθηκε νήσον η κ' εβούλετο”. Το πιθανότερο είναι ότι ο χρησμός προκλήθηκε από τους ιερείς των διαφόρων ναών της περιοχής, που φοβήθηκαν ότι διανοίγοντας τον Ισθμό θα έχαναν τα πλούσια δώρα και αφιερώματα των εμπόρων, που δεν θα είχαν πια λόγο να μένουν στην Κόρινθο. Τελικά ο Περίανδος, αρκέστηκε στη δημιουργία της διόλκου, προοίμιο της διάνοιξης της διώρυγας....(ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ κλικ).
 Η Δίολκος ήταν ένας πλακόστρωτος διάδρομος, στρωμένος με ξύλα, πάνω στον οποίο γλιστρούσαν τα πλοία της εποχής αλειμμένα με λίπος, για να περάσουν τον Ισθμό από τη μια ακτή στην άλλη. Τα πανάκριβα τέλη (διόδια) που καταβάλλονταν στην Κόρινθο ήταν και το πιο σημαντικό έσοδο της πόλης. Στη συνεχεία ο Δημήτριος ο Πολιορκητής, ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Καλιγούλας και ο Νέρων διαδοχικά μελέτησαν και επιχείρησαν τη διάνοιξη, όμως χωρίς επιτυχία. Μάλιστα ο Νέρων, κατά το 67 μ.Χ., άρχισε τις εργασίες εκσκαφής χρησιμοποιώντας χιλιάδες εργάτες και διανοίγοντας περίπου σε μήκος 3.300 μέτρα. Το όραμα της διάνοιξης της διώρυγας ακολουθούν ο Ηρώδης ο Αττικός, οι Βυζαντινοί και τέλος  οι Ενετοί, αλλά η προσπάθειά τους εγκαταλείφτηκε για διάφορους λόγους.
Μετά την Τουρκοκρατία,  το 1852, ο μηχανικός Λ. Λυγούνης, -είχε διατελέσει διευθυντής των έργων του Νείλου-, επεξεργάστηκε σχέδιο τομής του Ισθμού και κατέθεσε την πρότασή του στην Ελληνική Κυβέρνηση. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Γάλλος μηχανικός Grimant De Caux κατέθεσε τις δικές του προτάσεις στην ελληνική βουλή. Αμφότερες όμως, κρίθηκαν από το ελληνικό κράτος πανάκριβες και ανεδαφικές. Όταν, όμως, το 1869 πραγματοποιήθηκε η διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ, η τότε Κυβέρνηση του Θρ. Ζαΐμη έλαβε την απόφαση τομής του Ισθμού. Ένα χρόνο αργότερα υπογράφτηκε η σχετική σύμβαση με Γάλλους μηχανικούς, η οποία όμως ατόνησε. ΄Ετσι, το 1881 το έργο κατακυρώθηκε στο στρατηγό Στέφανο Τυρρ μαζί με το προνόμιο εκμετάλλευσης της γέφυρας για 99 χρόνια.
Οι εργασίες διάνοιξης ξεκίνησαν στις 23 Απριλίου 1882. Η μελέτη του έργου έγινε από τον Ούγγρο Β. Gerfer, αρχιμηχανικό της διώρυγας Φραγκίσκου στην Ουγγαρία, και ελέγχθηκε από τον μηχανικό Daujats, αρχιμηχανικό της διώρυγας του Σουέζ. Για την τελική κατάληξη έγιναν μελέτες τριών χαράξεων. Ως η πιο σωστή και οικονομική, προκρίθηκε η χάραξη που είχε εφαρμόσει ο Νέρωνας. Υστερα, όμως, από 8 χρόνια, η εταιρεία αυτή διέκοψε τις εργασίες της -εξαιτίας της εξάντλησης όλων των κεφαλαίων της- και τελικά διαλύθηκε.Τη συνέχιση του έργου ανέλαβε ελληνική εταιρεία με την επωνυμία «Εταιρεία της Διώρυγας της Κορίνθου» υπό τον Ανδρέα Συγγρό, που ανέθεσε την εκτέλεση των εργασιών στην εργοληπτική εταιρεία του Α. Μάτσα, η οποία και αποπεράτωσε το έργο. Αυτό το οικονομικό και τεχνικό τόλμημα,ολοκληρώθηκε μετά από 11 χρόνια, με τη χρησιμοποίηση 2.500 εργατών και τα τελειότερα μηχανικά μέσα της εποχής. Τα εγκαίνια έγιναν στις 25 Ιουλίου του 1893 με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια, ενώ το πρώτο πλοίο τη διέπλεε επισήμως.

Η διώρυγα κόβει σε ευθεία γραμμή τον Ισθμό της Κορίνθου σε μήκος 6.346 μ. Το πλάτος της στην επιφάνεια της θάλασσας είναι 24,6 μ. και στο βυθό της 21,3 μ., ενώ το βάθος της κυμαίνεται μεταξύ 7,50 έως 8 μ. Ο συνολικός όγκος των χωμάτων που εξορύχτηκαν για την κατασκευή της έφθασε τα 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, ενώ σε όλο το μήκος της είχαν κατασκευαστεί κρηπιδότοιχοι μέχρι ύψους 2 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η γεωλογική σύσταση των πρανών της Διώρυγας είναι ανομοιόμορφη, με ποικιλία γεωλογικής συστάσεως εδαφών. Μία ιδιομορφία, που κατά καιρούς είχε ως συνέπεια την κατάπτωση μεγάλων χωμάτινων όγκων και κατά συνέπεια το κλείσιμο του καναλιού. Συνολικά, από την έναρξη λειτουργίας της έως το 1940, η διώρυγα παρέμεινε κλειστή για διάστημα τεσσάρων χρόνων. Μεγάλη διακοπή της λειτουργίας της έγινε και το 1944, όταν οι Γερμανοί, κατά την αποχώρησή τους, ανατίναξαν τα πρανή, προκαλώντας την κατάπτωση 60.000 κυβικών μέτρων χωμάτων, ενώ έριξαν μέσα και πολλά σιδηροδρομικά βαγόνια. Οι εργασίες αποκατάστασης της διώρυγας διήρκεσαν πέντε χρόνια (1944-1949).

Η "Εταιρεία της Διώρυγος της Κορίνθου" εκμεταλλεύτηκε τη Διώρυγα μέχρι το 1906, οπότε την ανέλαβε η Εθνική Τράπεζα μέσω της "Νέας Ανωνύμου Εταιρείας της Διώρυγος της Κορίνθου". Τέλος, από την 1η Νοεμβρίου του 1980 η εκμετάλλευση της Διώρυγας περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο το οποίο με το Ν. 1067/80 συνέστησε την "Ανώνυμο Εταιρεία Διώρυγος Κορίνθου" η οποία εκμεταλλεύεται μέχρι σήμερα τη Διώρυγα.

Σήμερα, στη διώρυγα λειτουργούν δύο βυθιζόμενες γέφυρες. Μία στην Ποσειδωνία και μία στα Ίσθμια που εξυπηρετούν την επικοινωνία μεταξύ Στερεάς και Πελοποννήσου. Εξάλλου, το πιο διάσημο κανάλι του ελλαδικού χώρου η διώρυγα της Κορίνθου, διαπλέεται από περίπου 15.000 πλοία, κάθε χρόνο.