- Κοράλλια και Ψευδοκοράλλια

Η λέξη κοράλλι πιθανότατα προέρχεται, από τις λέξεις κόρη και αλός, δηλαδή, “κόρη της θάλασσας”. Τα κοράλλια ως οργανισμοί είναι από τους παλαιότερους στον πλανήτη, αφού βρίσκουμε απολιθώματά τους από την παλαιοζωική περίοδο. Το κοράλλι που εμείς γνωρίζουμε, είναι ο σκελετός πολλών μικρών θαλάσσιων ζώων (μέχρι το 1730 πίστευαν ότι ήσαν φυτά, καθώς  δημιουργούν συνήθως σχηματισμούς που μοιάζουν με κλαδιά). Τα ζώα αυτά είναι γνωστά ως πολύποδες ανθόζωων (μονάδες που μοιάζουν με θαλάσσιες ανεμώνες). Έχουν μεγέθους λίγων έως μερικών χιλιοστών το καθένα, που ζουν το ένα δίπλα στο άλλο σχηματίζοντας τεράστιες αποικίες.

Το κόκκινο κοράλλι (Corallium rubrum)
στο βυθό του Αιγαίου πελάγους,
πάνω από τα 60 μέτρα βάθος.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τα αφιέρωναν στην Ίσιδα, και οι Ρωμαίοι στην Αφροδίτη. Στην αρχαία Ελλάδα τα κοράλλια ονομάζονταν “γοργονίδες”, γιατί η αρχαία παράδοση έλεγε ότι σχηματίστηκαν από το αίμα της γοργόνας. Ο Πλίνιος αναφέρει πως οι Ινδοί μάντεις πίστευαν πώς να φοράει κάποιος κοράλλι, είναι ισχυρό αποτρεπτικό για πολλούς κινδύνους, και πως οι ίδιοι τα χρησιμοποιούν στις μαγικές τους ιεροτελεστίες. Σε πολλές περιοχές στην Ελλάδα πιστεύουν ότι το κοράλλι προστατεύει από το κακό μάτι, αλλά και τους ναυτικούς από τη μανία της θάλασσας. Στη Χίο κρεμούσαν στην κούνια του νεογέννητου, κλαδάκια από κοράλλι. Εξάλλου, η ομοιοπαθητική χρησιμοποιεί σαν φάρμακο σκόνη κοραλλιού.

Στο βυθό του Αιγαίου (π.χ Χαλκιδική, Δωδεκάνησα) υπάρχουν αποικίες του σπάνιου Corallium rubrum, του κόκκινου κοραλλιού. Η αλιεία του κοραλλιού είναι μία δραστηριότητα στην οποία παραδοσιακά επιδίδονταν οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες. ........(...Πατήστε κλικ ΕΔΩ).
Κάθε πολύποδας που γεννιέται, για σύντομο διάστημα πλανιέται στο νερό και ακολούθως εγκαθίσταται στο σκελετό προϋπαρχόντων και έτσι επεκτείνει την αποικία. Οι αποικίες αυτές, κατά τη διάρκεια των αιώνων, φτάνουν σε μήκος πολλά χιλιόμετρα, σχηματίζοντας τους κοραλλιογενείς υφάλους που λέγονται και ατόλες. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι αποτελούνται από ανθρακικό ασβέστιο, δηλαδή το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένος ο σκελετός του καθενός μικροσκοπικού πολύποδα.

Στις αποικίες των κοραλλιών, μαζί με τους πολύποδες συμβιώνουν και κάποια μονοκύτταρα φύκη (άλγες) που λέγονται ζωοξανθέλλες. Οι πολύποδες είναι διαφανείς και παίρνουν τα χρώματά τους από τα δισεκατομμύρια των ζωηρόχρωμων μικροσκοπικών φυκών-αλγών (ζωοξανθέλλες) που φιλοξενούν. Τα φύκη αυτά συνεργάζονται εξαιρετικά με τα κοράλλια για τη δημιουργία του ανθρακικού ασβεστίου -το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένος ο εξωσκελετός του κάθε πολύποδα- , ενώ μέσω της φωτοσύνθεσης παράγουν σάκχαρα, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, ουσίες που αποτελούν τροφή για τον πολύποδα. Σε αντάλλαγμα, οι ζωοξανθέλλες θα λάβουν το απαραίτητο για αυτές μονοφωσφορικό αμμώνιο μέσω των εκκρίσεων των κοραλλιών. Αυτά τα φύκη συγχρόνως εκκρίνουν και χρωστικές, που χρωματίζουν τις αποικίες των κοραλλιών. Τα φυσικά χρώματα των κοραλλιών είναι ροζ-κόκκινα, μπεζ, λευκά.

Η βάση των κοραλλιών είναι ένας σκληρός εξωσκελετός ανθρακικού ασβεστίου, ο οποίος σχηματίζει τους κοραλλιογενείς υφάλους. Η γέννηση των υφάλων αρχίζει όταν ένας πολύποδας προσκολλάται σε έναν βράχο στον βυθό της θάλασσας. Αμέσως μετά ο πολύποδας κλωνοποιείται σε χιλιάδες αντίγραφα και δημιουργεί μια ολόκληρη αποικία που λειτουργεί σαν ένας ζωντανός οργανισμός. Με τα χρόνια η αποικία μεγαλώνει τόσο πολύ ώστε σχηματίζει υφάλους, κάποιοι από τους οποίους άρχισαν να δημιουργούνται πριν από πενήντα εκατομμύρια χρόνια. Μια φορά το χρόνο, το καλοκαίρι, πολλά κοράλλια επιδίδονται σ' ένα ομαδικό ζευγάρωμα. Κάθε πολύποδας παράγει ένα ροζ σάκο, ο οποίος περιέχει αυγά και σπέρμα. Κατά την διάρκεια της νύχτας όλοι οι πολύποδες απελευθερώνουν το περιεχόμενο των σάκων τους στο νερό και το ζευγάρωμα αρχίζει. Αυτή η γονιμότητα όμως, αλλά και η ανάπτυξή τους στο στάδιο της προνύμφης και την αποίκιση, έχει επηρεαστεί αρνητικά ως αποτέλεσμα της οξίνισης των ωκεανών από τη δραματική αύξηση του Διοξειδίου του Άνθρακα (ελάττωση pH ωκεανών). Όταν ένα κοράλλι ολοκληρώνει τον κύκλο της ζωής του, πεθαίνει και αφήνει τον σκληρό ασβεστολιθικό σκελετό του στον κοραλλιογενή ύφαλο. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι από τα πιο ποικιλόμορφα, πολύπλοκα και όμορφα, οικοσυστήματα στον πλανήτη. Ωστόσο, οι αλλαγές της θερμοκρασίας και η μόλυνση των θαλασσών ευθύνεται για την καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων.

Σφουγκαροκοράλλι

Κοράλλι μπαμπού

Τα κοράλλια χρησιμοποιούνται κυρίως στην κατασκευή πολύτιμων κοσμημάτων και στη διακοσμητική. Από εμπορική άποψη διακρίνονται σε γνήσια και τα ψευδή κοράλλια. 

Τα γνήσια κοράλλια έχουν ασβεστολιθικό σκελετό. Σε αυτά περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων, τα ερυθρά κοράλλια, τα λευκά κοράλλια (π.χ. τα είδη Ισιδέλλη η επίμηκης, Αμφιλία η οφθαλμοφόρος), καθώς και το μαύρο κοράλλι (π.χ. είδη Πληξαύρα η αντιπαθής, Ισιδέλλη η ναπολιτάνα). Τα ψευδοκοράλλια (π.χ. Αντιπαθής πλόκαμος) έχουν σκελετό που συνίσταται από μια κεράτινη ουσία.

Στα ψευδοκοράλλια βρίσκουμε τα σφουγγαροκοράλλια, τα κοράλλια μπαμπού , το γιούσουρι και άλλα. Τα  σφουγγαροκοράλλια (sponge corals) αποτελούνται από πορώδες υλικό και πιο μαλακό από το κοράλλι, έχουν ροζ ανοιχτό ή γαλάζιο ανοιχτό φυσικό χρώμα, αλλά βάφονται κόκκινα και σταθεροποιούνται σε ρητίνη. Τα bamboo corals, μοιάζουν με το φυτό μπαμπού, έχουν συνεκτική δομή με το φυσικό του χρώμα να είναι συνήθως μπεζ, αλλά βάφονται με έντονο κόκκινο χρώμα για τις ανάγκες της αγοράς. Ένα είδος συγγενές με το κοράλλι είναι το γιούσουρι ή κατ΄άλλους το μαύρο κοράλλι. Το υλικό αυτό παράγεται από οργανισμούς που ζουν σε τροπικές και υποτροπικές θάλασσες και συνήθως σε μεγάλα βάθη και  ανήκουν στην οικογένεια των ισσιδών , και πιο συνηθισμένο είδος είναι ο “Ίσσης η ίππουρος”.

Η αλιεία των κοραλλιών διέπεται, μεταξύ των άλλων, από τους κανονισμούς της συνθήκης CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora)( http://www.cites.org). Η συνθήκη αυτή ψηφίστηκε το 1973 από 154 χώρες, και ρυθμίζει θέματα αλιείας, κυνηγιού και διακίνησης, φυτών και ζώων που απειλούνται με εξαφάνιση. Μεταξύ άλλων, επιτρέπει κατά περίπτωση την αλιεία των διαφόρων ποιοτήτων κοραλλιών. Στα παραρτήματα της συνθήκης, περιγράφονται λεπτομερώς οι περιοχές και οι ποιότητες κοραλλιών που επιτρέπεται η αλίευσής τους.