- Μερομήνια: Η πρακτική πρόγνωση του καιρού μέσα από δοξασίες, τη λαϊκή παράδοση, το ψυχικό πλούτο και τη φαντασία των ανθρώπων της υπαίθρου.

Η ζωή στην ύπαιθρο, ανέκαθεν ήταν σκληρή και απρόβλεπτη, καθώς ο άνθρωπος ήταν σε άμεση επαφή με το έδαφος, το νερό, τον αέρα και τις καιρικές συνθήκες. Με τις θερμοκρασίες του αέρα και τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Την υγρασία, τη βροχή και την ανομβρία και ξηρασία, αλλά και την ηλιοφάνεια και το νεφοσκεπή ουρανό. Με τον καιρό και το κλίμα της περιοχής. Με τις τελευταίες αυτές έννοιες εξαρτιόταν για παράδειγμα η σοδειά του γεωργού και η εξασφάλιση φρέσκιας τροφής για τα ζώα του βοσκού. Που σήμαιναν ταυτόχρονα και την επιβίωση των ανθρώπων, των φυτών και των ζώων. Έτσι, οι άνθρωποι που ζούσαν και εργάζονταν στην ύπαιθρο (π.χ. γεωργοί, βοσκοί, αλιείς, ναυτικοί) ήταν οι κύριοι υποστηρικτές της πρακτικής πρόγνωσης-πρόβλεψης του καιρού, των λεγόμενων ‘’Μερομήνιων ή Ημερομήνιων’’. Τα Μερομήνια (Μήνας+ημέρα) είναι γνωστά και ως Μηναλλάγια (Μήνας+αλλαγή). Σε άλλες περιοχές της χώρας μας είναι γνωστά ως Μεραμήνια, Μηνολόγια, Καταμήνια’’, Νερομήνια, Κεφαλομήνια, Καταμηνάτα, Αλλαξομήνια, Προφάνερα ή Φανερά, Λογομήνια, Δρίμες, Δρίματα κ.λπ. Όσοι ασχολούνταν με τα Μερομήνια, πίστευαν ότι μπορούσαν να μαντέψουν τον καιρό που θα έχει κάθε μήνας του έτους, αν εξέταζαν τις πρώτες 3 ή 6 ή 12 ημέρες των μηνών Ιουλίου ή Αυγούστου, κατ’ άλλους του Μαρτίου ή Ιανουαρίου. Και, επειδή ο Αύγουστος θεωρούνταν από το λαό (παροιμία: από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι), καθώς άρχιζαν οι κάθε είδους προετοιμασίες για τη χειμερινή περίοδο, γι’ αυτό από το μήνα αυτό ξεκίναγαν οι περισσότεροι τις παρατηρήσεις τους για την πρόγνωση του καιρού της χρονιάς που ακολουθούσε. Όμως σε πολύ παλαιά λαογραφικά κείμενα, φαίνεται ότι οι περισσότεροι γνώστες των Μερομήνιων ξεκινούσαν τις παρατηρήσεις τους από τις 12 πρώτες ημέρες της 8^ης εμφάνισης του φεγγαριού (8ο φεγγάρι), κάθε σεληνιακού και όχι ημερολογιακού έτους.

 Η προσπάθεια πρόγνωσης των καιρικών συνθηκών, σε μια εποχή που δεν υπήρχε η ευχέρεια που προσφέρει σήμερα η τεχνολογία, οδήγησε στην επινόηση των Μερομηνιών. Σύμφωνα με αυτή τη δοξασία, που επικρατούσε σε πολλές τις περιοχές της χώρας μας, ο καιρός των 6 πρώτων ημερών του Αυγούστου ήταν ενδεικτικός για το τι θα επικρατούσε τον επόμενο χρόνο. Εξάλλου, επισημαίνεται ότι λόγω της αρχαιότητας της μεθόδου, έλεγαν ότι η σωστή παρατήρηση είναι εκείνη που ξεκινά στις 13 ή 14 Αυγούστου έως και τις 24 ή 25 Αυγούστου. Δηλαδή, οι παρατηρήσεις πρέπει να έχουν ως βάση το παλαιό ημερολόγιο. Συγκεκριμένα, σε κάθε ημέρα αντιστοιχούσαν δύο μήνες ξεκινώντας από την 1η (ή 13 ή 14^η) Αυγούστου, όπου το πρωί αντιστοιχούσε στον Αύγουστο και το απόγευμα στον Σεπτέμβριο, και ανάλογα με την ενδεχόμενη ηλιοφάνεια ή την ύπαρξη σύννεφων προέβλεπαν τον καιρό του αντίστοιχου μήνα. Τα Μερομήνια τελείωναν στις 6 (ή στις 24 ή 25) Αυγούστου με τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο. Αυτή η πρακτική πρόγνωση του καιρού για τους επόμενους μήνες του έτους, είχε πολλές αντιφάσεις, οι ημερομηνίες αναιρούνταν από περιοχή σε περιοχή και υπήρχε μεγάλη σύγχυση, αν σε τοπικό επίπεδο, ακόμη και σήμερα, λαμβάνονται υπόψη από μερικούς. Ωστόσο, σύμφωνα με λαογραφικές και άλλες μελέτες για τη Λαϊκή Μετεωρολογία (πρακτική πρόγνωση των καιρικών συνθηκών), οι πιο πάνω ημερομηνίες, είναι εσφαλμένες, καθώς τα Μερομήνια από αρχαιοτάτων χρόνων βασίζονταν κυρίως στο φεγγάρι και τα άστρα. Εξάλλου, στη μακραίωνα πορεία της Λαϊκής παράδοσης και των παραδόσεων, παρεισέφρησαν αρκετοί καιροσκόποι οι οποίοι ισχυρίζονταν και ξεκίναγαν τις παρατηρήσεις για τα Μερομήνια από διάφορες ημερομηνίες. Οι ‘’γνώστες’’ όμως λέγουν ότι αυτές είναι εσφαλμένες και παραπειστικές προβλέψεις, καθώς αυτές τις ημερομηνίες τις όρισε ο άνθρωπος, ενώ οι κινήσεις της Σελήνης και οι εμφανίσεις της είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που επηρεάζει κατά μεγάλο ποσοστό τις καιρικές συνθήκες της Γης. Έτσι, οι ειδήμονες για τα Μερομήνια ισχυρίζονται ότι ο υπολογισμός των μηνών για τις καιρικές προβλέψεις, αρχίζει από την εμφάνιση του ογδόου φεγγαριού κάθε έτος. Αυτό συνεπάγεται από τις κινήσεις της Σελήνης και όχι μόνο.
Κατά τον καθηγητή της λαογραφίας Ν. Πολίτη, τα ‘’Μερομήνια’’ είναι κατάλοιπα παλαιών αστρολογικών αντιλήψεων, αρχαίων προβλέψεων του καιρού, που έχουν άμεση σχέση με αστρολογικές παρατηρήσεις και βασίζονται σε παμπάλαιες αντιλήψεις που πίστευαν ότι τα ουράνια σώματα (π.χ. φεγγάρι, άστρα) επηρεάζουν τα καιρικά φαινόμενα στη Γη.....(για τη συνέχεια)

Λέγεται ακόμη ότι, δευτερεύοντα ρόλο σε αυτή την συσχέτιση έχουν ο άνεμος, η υγρασία και τα σύννεφα. Επίσης, για τις βραχύχρονες προβλέψεις έδιναν μεγάλη σημασία στη συμπεριφορά ζώων και φυτών. Μερομήνια, σύμφωνα με τη λαογραφία, ονόμαζε ο λαός τις δώδεκα (12) πρώτες ημέρες της όγδοης (8) εμφάνισης του φεγγαριού του έτους. Παρατηρώντας τα καιρικά φαινόμενα αυτών των πρώτων ημερών της, έμπειροι και προικισμένοι άνθρωποι, έλεγαν, ότι μάντευαν την καιρική κατάσταση των επόμενων δώδεκα (12) στην αρχή φεγγαριών και αργότερα μηνών. Μερομήνια ονομάζονται οι μέρες που γίνεται η πρόβλεψη, από τις λέξεις «μέρα και μήνας» γιατί σε κάθε μέρα απ’ αυτές, αντιστοιχεί ένα πλήρες κύκλος του φεγγαριού (γιόμιση και χάση φεγγαριού) ή ένας μήνας. Ειδικά εκείνοι που μετρούσαν τα Μερομήνια από τις 20 Ιουλίου πίστευαν ότι τότε γίνεται η εμφάνιση του Αστερισμού του Κυνός. Ο Αστερισμός αυτός ήταν προσφιλής στους παλαιούς Αστρολόγους και στους Μάγους για μαντικές παρατηρήσεις. Κάποιοι άλλοι πίστευαν ότι η αρχή των Μερομήνιων, ταυτίζεται η με τη γιορτή του Προφήτη Ηλία, στις 20 του Ιούλη, καθώς θεωρούσαν αυτό τον προφήτη ως ‘’Κύριο’’ της βροχής και των μετεωρολογικών φαινομένων. Στην Πελοπόννησο και ειδικότερα στην Ηλεία, ο καιρός της πρώτης Αυγούστου αντιστοιχεί για τον καιρό που θα κάνει το μήνα Αύγουστο. Η δεύτερη μέρα του Αυγούστου αντιστοιχεί για το Σεπτέμβριο και ούτω καθεξής. Στη Λέσβο, αρχίζουν τις παρατηρήσεις και προβλέψεις του καιρού, με τα Μερομήνια, από τις 26 Ιουλίου ως τις 6 Αυγούστου. Στα Κύθηρα, αρχίζουν από τις 20 Ιουλίου, γιορτή του Προφήτη Ηλία. Στον Πόντο, μετρούσαν τις πρώτες ημέρες του Γενάρη. Οι παρατηρήσεις του καιρού της 1ης Γενάρη αφορούν τη πρόβλεψη του Γενάρη και ούτω καθεξής. Σε άλλα μέρη της χώρας η πρόβλεψη του καιρού άρχιζε σε διαφορετικές ημερομηνίες. Σε αρκετές περιοχές υπάρχει η αντίληψη, ότι οι μέρες αυτές είναι αποφράδες όπως οι δρίμες. Κατά συνέπεια τις ημέρες των Μερομήνιων απαγορεύονται οι εργασίες. Πίστευαν ότι αν τις ημέρες εκείνες ο ξυλουργός έκοβε ξύλα, η ξυλεία θα σάπιζε. Αν οι νοικοκυρές έπλυναν τα ρούχα τότε αυτά θα φθειρόταν πολύ γρήγορα. Πρόσεχαν πολύ τη κάθε εκδήλωση τους. Δεν έκαναν γάμους και προξενιά τις ημέρες των Μερομήνιων διότι πίστευαν ότι οι γάμοι θα διαλυόταν και τα προξενιά θα χαλούσαν. Οι γυναίκες δεν λούζονταν την νύκτα και δεν έβγαιναν έξω από το σπίτι.

Οι άνθρωποι της υπαίθρου διατήρησαν από γενιά σε γενιά και για χιλιάδες χρόνια την πρακτική γνώση της μελέτης και της πρόγνωσης του καιρού. Εξετάζοντας συστηματικά κάποια φυσικά φαινόμενα ή ‘’σημάδια’’ στον ουρανό, μπορούσαν να μαντέψουν, δηλαδή ν’ αποκωδικοποιήσουν τον καιρό ολόκληρου του επόμενου έτους, αρχής γενομένης από την εμφάνιση του 8ου φεγγαριού μέχρι και δώδεκα ημέρες (μετρώντας πάντα τα φεγγάρια από την αρχή του κάθε έτους), ή να ‘’δουν’’ τα μερομήνια. Αυτοί ήσαν συνήθως άνθρωποι της υπαίθρου (π.χ. γεωργοί, βοσκοί), της θάλασσας (π.χ. αλιείς, ναυτικοί) και οι ιδίως οι μοναχοί, οι οποίοι καθώς φαίνεται είχαν αφιερώσει αρκετό μέρος της ζωής τους, στη σπουδή και στην παρατήρηση των καιρικών φαινομένων και της Φύσης. Οι αποκλίσεις που υπάρχουν τόσο στα παρατηρούμενα σημάδια, όσο και στις ημέρες κατά τις οποίες γίνονται οι παρατηρήσεις μπορούν να δικαιολογηθούν από τις διάφορες μορφολογικές, εδαφολογικές και τις κλιματολογικές ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου.

Τα Μερομήνια δεν περιγράφονται, καθώς θεωρούνται είναι θέμα εμπειρίας, επισταμένης παρατήρησης και πρακτικής. Είναι υπόθεση πείρας και αντίληψης που χρήζει μιας ιδιαίτερης προσοχής. Μπορεί αρκετοί άνθρωποι να παρατηρούν το ίδιο πράγμα, αλλά να έχουν διαφορετικές αντιλήψεις και οι προβλέψεις τους να μην ταυτίζονται. Η διαφορά δεν θα είναι ακραία, μα η πρόβλεψη του καθενός μπορεί να μη συμπέσει ως προς την ένταση του φαινομένου. Επίσης, πίστευαν ότι ο Θεός έδωσε τα Μερομήνια σαν σημάδια του καιρού και εμφύτευσε νου και γνώση στους ανθρώπους και τους βοήθησε να μπορούν να τα διαβάζουν ώστε να προγραμματίζουν και να σχεδιάζουν για το επόμενο καλλιεργητικό έτος. Για παράδειγμα, ένα μήνα περίπου μετά τα Μερομήνια, άρχιζε το έτος της σποράς. Γνωρίζουμε ότι οι αγρότες άρχιζαν τη σπορά των δημητριακών του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου, Ύψωση του Τιμίου Σταυρού κατά την ορθόδοξη θρησκεία). Δηλαδή, η καλλιεργητική περίοδος άρχιζε και τέλειωνε αυτή την ημερομηνία. Εφόσον παρατηρούσαν τα Μερομήνια, στην διάρκεια του ενός μηνός περίπου, σχεδίαζαν τις εργασίες τους, ανάλογα με τον καιρό που πρόβλεπαν και ανέμεναν.

Η Λαϊκή Μετεωρολογία μας πληροφορεί ποια είναι η καταγραφή των σημαντικών σημείων που εξέταζε ο λαός για να προβλέψει τον καιρό. Υπάρχουν τρεις περίοδοι πρόβλεψης, η μακροπρόθεσμη, η μεσοπρόθεσμη και η βραχυπρόθεσμη. Για την μακροπρόθεσμη πρόβλεψη χρησιμοποιούσε ο λαός τα Μερομήνια, για τη μεσοπρόθεσμη τα Άστρα, ιδίως το φεγγάρι και για τη βραχυπρόθεσμη τη συμπεριφορά των οικόσιτων ζώων, αλλά και των πουλιών, των αμφίβιων, των εντόμων και άλλων. Ενδιαφέρονται είναι και όσα η Λαϊκή Μετεωρολογία ενστερνίζεται, παρότι κινούνται στον κύκλο των δοξασιών και των Λαϊκών παραδόσεων. Για παράδειγμα είναι γνωστό ότι το φεγγάρι κατά τη διάρκεια ενός μήνα περνά από τέσσερις φάσεις (1ο, 2ο, 3ο και 4ο τέταρτο). Ανάλογα λοιπόν με τι καιρό θα ‘’μπει’’ σε καθένα από τις περιόδους, τον ίδιο καιρό θα έχει μέχρι να αλλάξει το τέταρτο. Και έτσι πιστεύεται ότι: - Ξάπλα το φεγγάρι, όρθιος ο καραβοκύρης (δηλαδή κακοκαιρία).- Όρθιο το φεγγάρι, ξάπλα ο καραβοκύρης (δηλαδή καλοκαιρία). -Φεγγάρι θαμπό και με άκρες όχι ευκρινείς αλλά στρογγυλεμένες προμηνύει βροχή.- Όταν οι δύο άκρες του φεγγαριού κρατάνε κατακόρυφη στάση χωρίς καμία κλίση, ίσως βρέξει.- Όταν το φεγγάρι παραμένει κατακόρυφο επί τέσσερις ημέρες, έρχεται θύελλα.- Όταν την τρίτη ημέρα του νέου φεγγαριού το περιβάλει κύκλος κοκκινωπός, έρχεται μεγάλη θύελλα.- Κύκλον έχει το φεγγάρι; Για βροχή για ανεμοζάλη.- Όταν το φεγγάρι αποβραδίς περιβάλλεται από έντονα θαμπό κύκλο, την επομένη θα έχει πυκνή συννεφιά ή θα βρέξει.- Όταν ο έντονα θαμπός αυτός κύκλος συνοδεύεται από άνεμο, έρχεται κακοκαιρία.- Μικρό στέμμα (κύκλος) γύρω απ' το φεγγάρι προμηνύει βροχή.- Όταν ο κύκλος που περιβάλλει το φεγγάρι είναι ανοικτός σε ένα σημείο, από εκεί θα έρθει άνεμος.- Μεγάλο στέμμα (κύκλος) γύρω απ' το φεγγάρι απομακρύνει τη βροχή.- Όταν το φεγγάρι την άνοιξη έχει χρώμα πυρόξανθο, οι παγετοί είναι πιθανοί τη νύχτα.- Όταν οι άκρες του νέου φεγγαριού την τρίτη ημέρα είναι λεπτές και καθαρές, έρχεται καλοκαιρία.- Όταν οι άκρες του νέου φεγγαριού την τρίτη ημέρα είναι λεπτές αλλά κοκκινωπές, έρχεται άνεμος.- Όταν το γεμάτο φεγγάρι έχει καθαρό φως, θα υπάρχει πολύ καλός καιρός. Όταν είναι κατακόκκινο, έρχεται άνεμος. Όταν υπάρχουν μαύρες κηλίδες, θα βρέξει.- Όταν γύρω απ' το φεγγάρι υπάρχει μια άλως (αλώνι, κύκλος, στέμμα), έρχεται άνεμος ή καλοκαιρία. Άνεμος, εάν η άλως έχει ρήγματα. Καλοκαιρία, εάν η άλως σβήνει ομαλά προς την έξω περιφέρεια της.- Όταν γύρω απ' το φεγγάρι υπάρχουν δύο άλω (αλώνια), έρχεται θύελλα. Όταν υπάρχουν τρεις, η κακοκαιρία θα είναι ακόμα σφοδρότερη. Και όσο πιο μαύρες είναι η άλω και με πιο πολλά πήγματα, τόσο σφοδρότερη η κακοκαιρία.- Όταν το φεγγάρι έχει αλώνι, προμηνύει αλλαγή του καιρού.- Βρεμένο γύρισμα (χάση), αμπαριού γέμισμα.- Φεγγάρι κόκκινο προμηνύει κακή σοδειά.- Όταν το φεγγάρι πιαστεί ανάσκελα (ανατέλλει σαν νέο φεγγάρι, πλαγιαστό), θα υπάρχει δροσιά σε όλο τον σεληνιακό μήνα.- Όταν το νέο φεγγάρι είναι σκοτεινό, θα βρέξει. Όταν είναι κόκκινο, θα έρθει άνεμος. Όταν είναι μαύρο ή πράσινο και παχύ, θα βρέξει και θα κάνει κρύο. Όταν είναι θαμπό και με πούσι, έρχεται κακοκαιρία.- Όπως θα πιαστεί (ανατείλει) το νέο φεγγάρι, έτσι (με τέτοιο καιρό) θα πάει όλος ο σεληνιακός μήνας.- Όταν το νέο φεγγάρι έχει τις άκρες του στραμμένες προς Βορρά, θα επικρατήσουν βοριάδες. Όταν προς Νότο, νοτιάδες.- Όταν το νέο φεγγάρι γέρνει προς τα πίσω, θα επικρατήσουν νοτιάδες. Όταν προς τα εμπρός, βοριάδες.- Όταν το νέο φεγγάρι σκεπάζεται με ομίχλη, θα έρθει άνεμος.- Κόκκινο φεγγάρι, βάλε γέννημα στο πιθάρι. (κακοκαιρία).

Για τον αστερισμό της πούλιας πίστευαν ότι:- Η ανατολή της Πούλιας (τέλος Μαΐου) δηλώνει αρχή καλοκαιριού. - Η δύση της (πρώτο 15ήμερο Νοεμβρίου) αρχή χειμώνα. - Πούλια πλακωμένη σπέρνει, όστρια καμωμένη. - Τον καιρό που κάνει, όταν δύει, θα τον κάνει επί σαράντα μέρες. - Όταν δύσει με καλοκαιρία, ο χειμώνας θα είναι ήπιος. - Η Πούλια βασιλεύοντας και πίσω παραγγέλνοντας, «Μήτε τσοπάνος στο βουνό μήτε ζευγάς στον κάμπο».

Για την εμφάνιση του ήλιου πίστευαν μεταξύ των άλλων ότι:- Όταν ο ήλιος ανατέλλει λαμπρός, η μέρα θα είναι αίθρια. - Όταν λάμπει όλη την μέρα χωρίς καμία κηλίδα, και την επομένη θα υπάρχει καλοκαιρία. - Άσπρος ήλιος, μαύρη μέρα. - Όταν ο ήλιος ανατέλλει άσπρος και θαμπός, έρχεται σκοτεινιά ή βροχή. - Ήλιος που ανατέλλει θαμπός και οι ακτίνες του σκίζονται (σκορπίζονται) άλλες προς Βορρά και άλλες προς Νότο, προμηνύει βροχή ή άνεμο. - Ήλιος που ανατέλλει με πυκνό κύκλο γύρω του, αλλά που όσο περνάει η ώρα ο κύκλος διαλύεται, προμηνύει καλοκαιρία. - Του ήλιου κύκλος άνεμος, του φεγγαριού βρεχάμενος. - Ήλιος που δύει σε κόκκινο ουρανό, προμηνύει άνεμο. - Ήλιος που δύει σε πορτοκαλόχρωμο ουρανό χωρίς σύννεφα, προμηνύει καλοκαιρία. - Ήλιος που δύει τον χειμώνα σε χρώμα ώχρας, προμηνύει καλοκαιρία. - Ήλιος που δύει με σύννεφα παχιά και χαλκόχρωμα προς το μέρος της Ανατολής, προμηνύει βροχή. - Του ήλιου ποδάρια ή σορόκο ή μαϊστραλιά. - Ήλιος ποδαράτος, αγέρας φουρτουνάτος. - Ήλιος με ποδάρια, όστριες και μαϊστράλια. - Ήλιος που καίει πολύ προμηνύει βροχή. - Όταν υπάρχει συννεφόκαμα (ήλιος που καίει κρυμμένος πίσω από σύννεφα), θα βρέξει. - Κόκκινη ανατολή, κατουρημένη δύση. - Μικρό στέμμα γύρω από τον ήλιο, προμηνύει πιθανή βροχή. - Μεγάλο στέμμα γύρω του, διώχνει την βροχή. - Ήλιος που ακτινοβολεί ανάμεσα απ' τα σύννεφα κατά τη Δύση του λέγεται πως «έχει πόδια» και προμηνύει άνεμο με κακοκαιρία. Το ίδιο προμηνύει, εάν «έχει πόδια» μετά την ανατολή του.

Για την όψη και τον χρωματισμό του ουρανού πίστευαν ότι:- Όταν πριν απ’ την ανατολή του ήλιου ο ουρανός είναι κόκκινος και χάσει το χρώμα αυτό, όταν ανατείλει ο ήλιος, θα βρέξει. - Όταν το πρωί είναι κόκκινος ή κίτρινος, θα βρέξει με άνεμο. - Όταν στη δύση του ήλιου είναι ροζ, προμηνύει καλοκαιρία. - Όταν στην δύση του ήλιου είναι σκοτεινός και θολός, προμηνύει άνεμο. - Όταν στη δύση του ηλίου είναι βαθυκόκκινος, προμηνύει ανεμόβροχο. - Όταν στη δύση του ήλιου είναι λαμπρά κίτρινος, προμηνύει άνεμο. - Όταν στη δύση του ήλιου είναι αμυδρά κίτρινος, προμηνύει βροχή. - Όταν σε μια ζεστή μέρα μαυρίσει προς την ανατολή η τη δύση του ήλιου, έρχεται άνεμος.
- Υπερβολικά διαυγής ουρανός προμηνύει βροχή. - Όταν μετά από θύελλα εμφανιστεί «φρύδι» (κυανόχρωμο τμήμα του ουρανού στο βάθος του ορίζοντα), έρχεται νηνεμία. - Άστρα τον χειμώνα, σύννεφα το καλοκαίρι.

Για την εμφάνιση των κομητών πίστευαν ότι: - Η εμφάνιση ενός κομήτη γενικώς προμηνύει ξηρασία και χειμώνα ψυχρό με ανεμοταραχές. - Εάν εμφανιστούν πολλοί, η χρονιά θα υπάρχει μεγάλη ανομβρία. - Όταν ο κομήτης αργήσει να διαλυθεί, περιμένουμε παρατεταμένη ξηρασία.

Ως προς τη συμπεριφορά των οικόσιτων και άλλων ζώων και την πρόγνωση του καιρού, η λαϊκή παράδοση μας ενημερώνει ότι ήταν αποτέλεσμα μακροχρόνιων παρατηρήσεων, της εμπειρίας και της συνεχούς επαφής με τη φύση και την ύπαιθρο. Παλιά οι άνθρωποι ζούσαν κυριολεκτικά στην φύση αφού εκεί ήταν η εργασία τους με αποτέλεσμα να μην πηγαίνουν για μέρες σπίτι τους. Έτσι, αναπτυσσόταν μια ιδιαίτερη σχέση με τα στοιχεία τις φύσης και τις καιρικές συνθήκες. Για παράδειγμα, ανάλογα με το άκουσμα του κελαηδίσματος συγκεκριμένων πουλιών κατάφερναν να διαπιστώσουν τι καιρό θα κάνει τις αμέσως επόμενες ημέρες. Οι τσοπάνηδες μάλιστα την Πρωταυγουστιά έχουν και τη «Σκυλομαντεία». Σηκώνονται πολύ πρωί, βαθιά σχεδόν χαράματα, και κοιτάζουν τα σκυλιά πως κοιμούνται. Κι αν αυτά κοιμούνται ξάπλα με τεντωμένα τα πόδια, λένε: «Καλοχειμωνιά θα ’χουμε και γλυκοκαιριά». Αν δούνε όμως πως αυτά κοιμούνται μαζεμένα, κουλουριασμένα με το κεφάλι χωμένο στα πόδια τους, τους ακούς να λένε: «κακοχειμωνιά θα ’χουμε φέτος, κακοχειμωνιά με χιόνια και παγοβροχιές». - Κόκορας που λαλεί παράκαιρα (πρόωρα) προλέγει αλλαγή καιρού. - Όταν η γάτα στο παραγώνι νίβεται κατά την όστρια θα έρθει χειμώνας (βροχή), κατά τον βοριά- κρύα και κατά τον μαΐστρο χαλαζόκαιρος. - Όταν το γουρούνι, οι γίδες, τα μαρτίνια ή και τα πρόβατα της στάνης χοροπηδάνε, σημαίνει αλλαξοκαιριά, (συνήθως βροχή). - Σαν ουρλιάζουν τα τσακάλια όξω από το χωριό από βραδύς θα έρθει βαρυχειμωνιά. - Όταν τα καρκαρέλια λαλάνε πάνω από τα δένδρα, προμηνάνε βροχή. - Σκάρισμα μυρμηγκοφωλιάς σε λιακάδες το χεινόπωρο, προμηνάει πολυήμερη βαρυχειμωνιά. - Αράχνες (ιστοί) που ανεμίζονται στον αέρα, μηνάνε κακοκαιρία. - Σφήκες που σκαρίζουν μες το σπίτι πέφτοντας από τις χαραμάδες της σκεπής προμηνάνε χειμώνα. - Όταν τα χελιδόνια πετούν χαμηλά θα βρέξει. - Όταν τα παπιά, οι χήνες και κότες φτερουγάνε δίχως λόγο τότε θα βρέξει. - Όταν σκούζει ο Γούβης για νερό, θα βρέξει κι όταν σκούζει η Κουκουβάγια θα έχουμε ξέρα. - Σαν βγαίνουν τα καβούρια από τα λαγκάδια, προμηνύουν βροχή. - Τα χέλια σαν βγαίνουν στην στεριά φοβούνται βροχή. - Όταν τσιμπάνε οι μύγες θα βρέξει. - Όταν χορεύουν τα γουρούνια τότε θα βρέξει. - Τα πολλά βελανίδια δηλώνουν κακοχειμωνιά. - Αν τα έλατα είναι πολύ φορτωμένα με κουκουνάρια, θα έχουμε βαρυχειμωνιά. - Αν το σκυλί ψάχνει να βρει τόπο για να προφυλαχθεί, σημαίνει ότι θα έχουμε βαρυχειμωνιά. - Αν εμφανισθούν πρόωρα αποδημητικά πουλιά, σημαίνει ότι θα έχουμε βαρυχειμωνιά. -επιδείνωση του καιρού φαίνεται από το ότι οι γλάροι δεν απομακρύνονται από την ακτή, τα χελιδόνια πετούν πολύ χαμηλά (έρχεται βροχή), οι μέλισσες το πρωί δεν απομακρύνονται από τις κυψέλες τους και τα μυρμήγκια μαζεύουν τις χρυσαλλίδες τους. –Κατά τη βελτίωση του καιρού οι γλάροι το πρωί ανοίγονται στο πέλαγος, οι μέλισσες βγαίνουν το πρωί από τις κυψέλες τους και απομακρύνονται πολύ από αυτές, τα βατράχια κάνουν νυχτερινή συναυλία και η αράχνη υφαίνει μακριές κλωστές στον ιστό της.

Ο έμπειρος ψαράς λέγεται ότι μπορεί να κάνει πρακτικές προβλέψεις για τον καιρό βραχύχρονα (σταχυολόγηση από http://win.isolservers.org/article.asp?AID=3257 ) με μέσα, την διεύθυνση του ανέμου, βγαλμένη από τα σύννεφα του ουρανού, όταν δεν υπάρχουν εμπόδια στην ροή του ανέμου και τη βαρομετρική πίεση, με την προς τα πάνω και κάτω τάση της. Επίσης, με συχνές παρατηρήσεις του ουρανού, ειδικά την ώρα της ανατολής και της δύσης του ήλιου, με τις ποικίλες αποχρώσεις του, αλλά και με την παρατήρηση των σύννεφων με τα σχήματά τους, τα χρώματά τους, τη μορφή τους και την τάση να μεγαλώνουν ή να μικραίνουν, αποτελούν συμπληρωματικές πληροφορίες, που μπορούν να οδηγήσουν σε πρόγνωση του καιρού, καθώς λέγουν. Εξάλλου,  ο ψαράς παρατηρεί την άνοδο και την κάθοδο της στάθμης της θάλασσας, γεγονός που αφήνει τα σημάδια του επάνω σε βράχους, μουράγια, αλλά και στις παραλίες. Αυτή η μεταβολή της στάθμης, γίνεται σε τακτά διαστήματα. Το φαινόμενο αυτό είναι η γνωστή παλίρροια και χαρακτηρίζεται από την πλημμυρίδα ή μπασιά και την άμπωτη ή ρήχη, που εναλλάσσονται κάθε έξι ώρες περίπου. Με τη μακρόχρονη αυτή εμπειρία ο ψαράς διατείνεται πως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, δίνει τη δυνατότητα στα ψάρια να μετακινηθούν σε βοσκοτόπια, που πριν δεν μπορούσαν να περάσουν. Η δε κάθοδος της στάθμης, τα υποχρεώνει να μετακινηθούν για ν’ αποφύγουν τον εγκλωβισμό, σε βαθύτερα και πιο ασφαλή νερά. Η παρατήρηση επίσης οδήγησε στην εκτίμηση ότι την ώρα της μπασιάς, η παρουσία και δραστηριότητα των ψαριών στην επιφάνεια της θάλασσας και στην ακτή, είναι αυξημένη. Ισχύει επίσης η λογική που λέει ότι κατά τη διάρκεια της ρήχης, από τα ποτάμια, τις λιμνοθάλασσες και όλες τις ακτές, παρασύροντας διάφορους οργανισμούς, γαρίδες και μικρόψαρα, τα οποία αποτελούν τροφή κι έτσι καλούν τα ψάρια από το πέλαγος προς τις ακτές. Γνωρίζει δε ο ψαράς ότι όταν η μπασιά και η ρήχη δεν αλλάζουν στο σωστό χρόνο και υπάρχει μεταβολή στη ροή και την ένταση του φαινομένου, τότε ο καιρός αλλάζει. Έχοντας υπόψη μας την ώρα και τη φάση της σελήνης που τα ψάρια πιάστηκαν, μπορούμε να συμπεράνουμε αν τρώνε με μπασιά ή ρήχη. Επίσης γνωρίζοντας τη μέθοδο, αρματωσιά και δόλωμα που χρησιμοποιήσαμε και συγκρίνοντας με τις ψαριές, εύκολα αναγνωρίζουμε την πιο αποτελεσματική μέθοδο για την συγκεκριμένη περίοδο. Έχοντας καταγράψει τώρα με τι καιρό συμβαίνουν όλα αυτά, αποκτάμε μια καλή εικόνα για το τι ψάρι πρέπει να βάλουμε σαν στόχο, σε ποιο ψαρότοπο, με τι μέθοδο, σε ποια φάση της σελήνης και τι ώρα πρέπει να πάμε για ψάρεμα. Η τακτική αυτή αυξάνει την αποτελεσματικότητα του ερασιτέχνη ψαρά, ανεξάρτητα από το είδος του ψαρέματος που κάνει, σε βαθμό που συχνά βγάζει το φαΐ και κάνει μία ή δύο καλές ψαριές του χρόνου. Αυτό συμβαίνει, διότι το βοηθά να εντοπίζει τις ημέρες, που όλοι ή κάποιοι από τους εμπλεκόμενους παράγοντες είναι αρνητικοί για ψάρεμα κι έτσι μπορεί ν’ αποφύγει την ταλαιπωρία.

Και λίγα λόγια για την ιστορία της επιστήμη της Μετεωρολογίας, όπως αποτυπώνονται σε σχετικά έγκυρα εγχειρίδια και ιστοσελίδες(π.χ. http://ziakopoulos.blogspot.gr/p/vivlia.html ). «Πριν από χιλιάδες χρόνια, οι πρόγονοί μας ξεκίνησαν τον αγώνα για την αντιμετώπιση των δυνάμεων της φύσης που διαμόρφωναν τον καιρό στη γη χρησιμοποιώντας τη μαγεία. Όταν οι πρακτικές της μαγείας δεν έφεραν αποτέλεσμα, απέδωσαν τα καπρίτσια του καιρού στους θεούς και αφέθηκαν στο έλεός τους. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, κατά τον Θεόφραστο και άλλους συγγραφείς, από τον 5ο π.χ. αιώνα έκαναν συστηματικές παρατηρήσεις ατμοσφαιρικών φαινομένων, με σκοπό την σύνταξη ημερολογίων, γνωστών με το όνομα «Παραπήγματα», τα οποία περιείχαν προγνωστικά αστρονομικών και μετεωρολογικών φαινομένων και να δίνουν σε ορισμένα από αυτά φυσική ερμηνεία.. Κορύφωση αυτών των προσπαθειών θεωρείται το μνημειώδες έργο του Αριστοτέλη τα «Μετεωρολογικά». Τα τέσσερα βιβλία που αποτελούν τα ‘’Μετεωρολογικά’’ θεωρούνται ως το πρώτο πλήρες εγχειρίδιο της Μετεωρολογίας στην ιστορία της ανθρωπότητας και ήταν σχεδόν η μοναδική πηγή γνώσης για δύο χιλιετίες. Στο έργο του Αριστοτέλη άρχισε να δίνεται συνέχεια από τον 16ο  μ. Χ. αιώνα, όταν σπουδαίοι επιστήμονες στη δυτική Ευρώπη με την επινόηση των μετεωρολογικών οργάνων προχώρησαν στην εκτέλεση παρατηρήσεων καιρού. Με τη συγκέντρωση και την επεξεργασία των παρατηρήσεων της θερμοκρασίας, της ατμοσφαιρικής πίεσης, της διεύθυνσης και της έντασης του ανέμου και των άλλων μετεωρολογικών παραμέτρων άρχισε η συστηματική μελέτη των φυσικών φαινομένων και η έρευνα των αιτίων που τα προκαλούν. Η κατάκτηση της μετεωρολογικής γνώσης έδωσε την αναγκαία ώθηση στην πρόγνωση του καιρού, που, ωστόσο, για πολλά χρόνια γινόταν με τη χρησιμοποίηση πρακτικών κανόνων και υποκειμενικών εκτιμήσεων. Στη μακρά ιστορία της πρόγνωσης του καιρού, σταθμός υπήρξε η ιδέα του Γερμανού Χάινριχ Μπράντες το 1820 να καταχωρίσει τις παρατηρήσεις του καιρού πάνω σε χάρτη. Το πρόβλημα για τον Μπράντες, όπως και στη συνέχεια για τον Αμερικανό Ουίλιαμ Ρέντφιλντ, ήταν ότι οι παρατηρήσεις από τις διάφορες περιοχές αργούσαν εξαιρετικά και, όταν έρχονταν, τα βαρομετρικά συστήματα είχαν απομακρυνθεί. Τη λύση έδωσε η ανακάλυψη του τηλέγραφου που επέτρεψε την 8η Αυγούστου 1851 να κατασκευαστεί στην Αγγλία ο πρώτος μετεωρολογικός χάρτης πραγματικού χρόνου. Λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου, οι μεγάλες ζημιές που προξένησε η κακοκαιρία στον αγγλικό και το γαλλικό στόλο την 14η Νοεμβρίου 1854 στον Εύξεινο Πόντο έκαναν το Γάλλο Υπουργό των Στρατιωτικών να ρωτήσει τον τότε διευθυντή του Αστεροσκοπείου του Παρισιού Λε Βεριέ, αν η κακοκαιρία εκείνη μπορούσε να είχε προβλεφθεί. Ο Λε Βεριέ, συγκεντρώνοντας μετεωρολογικές παρατηρήσεις από 200 και πλέον μετεωρολογικούς σταθμούς της Ευρώπης, είδε ότι η κακοκαιρία είχε διατρέξει με τη μορφή ενός βαρομετρικού χαμηλού σχεδόν όλη τη Γηραιά Ήπειρο, πριν φθάσει στον Εύξεινο Πόντο. Η διαπίστωση της μεγάλης αξίας των μετεωρολογικών παρατηρήσεων είχε γίνει με τον πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο και τα επόμενα χρόνια ακολούθησε η ίδρυση των Μετεωρολογικών Υπηρεσιών Γαλλίας, Ολλανδίας, Μεγάλης Βρετανίας και άλλων χωρών. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, άρχισε να γίνεται αντιληπτό ότι πρόγνωση καιρού και αλλαγή της παρούσας κατάστασης της ατμόσφαιρας είναι έννοιες απολύτως ταυτόσημες. Το κλειδί είναι ο τρόπος με τον οποίο αλλάζει η κατάσταση της ατμόσφαιρας, δηλαδή οι φυσικοί νόμοι που διέπουν τη λειτουργία της. Μετά το 1950, με τη βοήθεια της τεχνολογίας και ιδιαίτερα των ηλεκτρονικών υπολογιστών η πρόγνωση άρχισε να γίνεται με τη λύση μαθηματικών εξισώσεων και σήμερα τα αποτελέσματα των λύσεων που μας δίνουν τα αριθμητικά μοντέλα πρόγνωσης καιρού επαληθεύονται σε πολύ μεγάλα ποσοστά. Παράλληλα, τις τελευταίες δύο δεκαετίες μελετάται συστηματικά το κλίμα της γης. Με τα κλιματικά μοντέλα και τις πολύτιμες γνώσεις που έχουμε αποκτήσει από τις κλιματικές μεταβολές του παρελθόντος μπορούμε πλέον να προβλέψουμε με αρκετά μεγάλη αξιοπιστία την εξέλιξη του κλίματος τις επόμενες δεκαετίες».
(βιβλιογραφικές πηγές:- Λαμνάτος Βασίλης, «Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας», Αθήνα 1982. - Παπαρηγόπουλος Πάνος, «Λαογραφικά Καλαβρύτων», Αθήνα 1979. - Παπανικολάου Κώστας, «Ομφάλιος Λώρος», Πάτρα 1987. - Κριμπάς Πάνος, «Μνήμες- Ιστορικολαογραφικά Πολιανής Μεσσηνίας», Αθήνα 1986. - Παπαδόπουλος Σωτήριος, «Κούβελα Τριφυλίας»,Αθήνα 1997. - Λεωνίδας Αναγνωστόπουλος, «Η Λαογραφία της Βυτίνας», Αθήνα 2004. - Τουτούνης Ηλίας, συλλογές και καταγραφές ανά την Ελλάδα). (πηγές στο διαδίκτυο: σταχυολόγηση και διασκευή από τις ιστοσελίδες http://androni.blogspot.com/2010/09/blog-post_18.html‎,  http://ziakopoulos.blogspot.gr/p/vivlia.html, http://www.e-foryou.gr, http://win.isolservers.org/article.asp?AID=3257, http://laikiparadosi.blogspot.gr/2012/10 /2013.html )