Στο καταχείμωνο, μεσολαβεί μια περίοδος, 8-14 ημέρες, όπου ο καιρός είναι ηλιόλουστος, με νηνεμία και γαλήνη στα πελάγη. Συνήθως, αυτή η περίοδος συνέπιπτε παλαιότερα με το χειμερινό ηλιοστάσιο, γύρω στις 21 ή 22 του Δεκέμβρη. Τα τελευταία χρόνια αυτή η περίοδος έχει μετακινηθεί προς τα μέσα του Γενάρη, ενώ για φέτος την περιμένουμε κατά το πρώτο δεκαήμερο του Φλεβάρη και ίσως να είναι μικρότερης διάρκειας. Φυσικά και εννοούμε τις Αλκυονίδες ημέρες. Άραγε αυτή η χρονική μετατόπιση τα τελευταία χρόνια μήπως έχει να κάνει με τη γενικότερη κλιματική αλλαγή; Θα το αποδείξουν οι μελλοντικές μελέτες.
Η Αλκυόνη (λατ., Alcedo atthis, αγγλ., Halcyon), είναι ένα πουλί των ελληνικών θρύλων και της μυθολογίας. Κατά την ελληνική μυθολογία η Αλκυόνη, κόρη του θεού των ανέμων Αίολου και της Αιγιάλης, είχε σύζυγο τον Κύηκα. Ζούσαν πολύ ευτυχισμένα και η αγάπη τους ήταν πρότυπο για όλους. Μια μέρα, ο Κύηκας βγήκε στο πέλαγος για ψάρεμα. Μάταια τον παρακαλούσε η Αλκυόνη να μην πάει γιατί είχε ένα άσχημο προαίσθημα. Εκείνος πήγε και όντως σηκώθηκαν δυνατοί άνεμοι και βύθισαν το πλοίο του. Η Αλκυόνη που παρακολουθούσε από την ακτή τη σκηνή, μόλις είδε το πλοίο του να χάνεται στα ταραγμένα νερά, μέσα στην απελπισία της, έπεσε από ένα βράχο και σκοτώθηκε. Επειδή, η αγάπη της Αλκυόνης και του Κύηκα ήταν γνωστή ακόμη και στους θεούς, αυτοί την μεταμόρφωσαν σε πουλί. Έτσι, κάθε χειμώνα η Αλκυόνη, πλέον ως πουλί, θρηνούσε το νεκρό σύζυγο της. Στη συνέχεια, τοποθετούσε τα αβγά της στα απότομα βράχια της ακροθαλασσιάς, όπου τα κατέστρεφαν όμως τα κύματα. Κάποτε, οι Θεοί τη λυπήθηκαν, και από τότε ο Αίολος συγκρατούσε τους ανέμους, ενώ ο Δίας επέτρεψε στον ήλιο να λάμπει δυνατά, μέχρι να επωαστούν και εκκολαφτούν τα νεαρά αλκυονόπουλα. Μάλιστα, διέταξε να υπάρχουν περίπου 14μέρες καλοκαιρίας, για να μπορέσει η Αλκυόνη να κλωσά τα αβγά της μέχρι να επωαστούν. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι μέρες αυτές ονομάζονται ''Αλκυονίδες ημέρες'' και συμπίπτουν με τις μέρες που μεσουρανεί το άστρο Αλκυόνη.
Το φαινόμενο της καλοκαιρίας μέσα στη βαρυχειμωνιά, απασχόλησε πολύ τους αρχαίους Έλληνες που έδιναν διαφορετικές εξηγήσεις. Ο Αριστοτέλης λέγει ότι " Η δε Αλκυών κύει επί τροπάς χειμερινάς, διό και καλούνται όταν ευδιειναί γένονται αι τροπαί, αλκυόνοιοι ημέραι". Ο Λουκιανός έγραφε πως "Αίθρια μεν τα άνωθεν, ακύμαντος δε και γαλήνιον άπαν το πέλαγος, όμοιν, ως ειπείν κατόπτρω’’. Ο Αιλιανός, μας πληροφορεί ότι "Κυούσης δε Αλκυόνος ίσταται τα πελάγη, ειρήνην δε και φιλίαν άγουσεν άνεμον". ........(για περισσότερα)
Η πηγή της πίστης στη δύναμη του πουλιού για να ηρεμήσει η θάλασσα ή αλλιώς με τη συζυγική πίστη του πουλιού Αλκυόνη ασχολήθηκε ο Πλούταρχος που αφηγείται ότι, αν το ταίρι της, ο σύζυγός της γεράσει και δεν μπορεί να πετάξει, τότε η θηλυκιά αλκυόνη τον παίρνει στους ώμους της και το φέρνει πάντοτε μαζί της, τον ταΐζει και τον περιποιείται ως το θάνατό του. Ο μύθος αυτός περιγράφεται και από το Λατίνο ποιητή Οβίδιο (43π.Χ.-17μ.Χ ). Ο μύθος της Αλκυόνης ήρθε στο αγγλόφωνο κόσμο τον 14ο αιώνα, από τον άγγλο εφημέριο και συγγραφέα J.Trevisa (1342-1402). Μέχρι το 16ο αιώνα η φράση ‘’οι Αλκυονίδες ημέρες’’ είχε χάσει τη σύνδεσή της με το χρόνο φωλιάσματος των πουλιών και τη έννοια των ήρεμων ημερών, μέσα στη χειμερινή περίοδο. Με τις αλκυονίδες ημέρες ασχολήθηκαν ακόμη ο διάσημος Άγγλος ποιητής και συγγραφέας W. Shakespeare
Κατά την ελληνική μυθολογία, το θαλάσσιο πτηνό Αλκυόνη, αποτελεί την αλληγορική σημασία του ομώνυμου άστρου ‘’Αλκυόνη’’ των Πλειάδων- γνωστή ως Πούλια (Αλκυόνη, Μερόπη, Ηλέκτρα, Ταϋγέτη, Κελαινώ, Μαία, Αστερόπη). Οι Πλειάδες ήταν απαρηγόρητες για το πάθημα του πατέρα τους ,ο οποίος είχε καταδικαστεί να φέρει στους ώμους του τον ουράνιο θόλο, γιαυτό ο Δίας τις λυπήθηκε και τις μεταμόρφωσε σε αστέρια. Το άστρο Αλκυόνη, κατά την εποχή του Ιανουαρίου μεσουρανεί κατά τις εσπερινές ώρες και επομένως κατά τις ανέφελες νύκτες του Ιανουαρίου είναι ορατός στο σύμπλεγμα των Πλειάδων. Ένα από τα άστρα που φαίνονται με γυμνό μάτι στο αστρικό σμήνος των Πλειάδων μεσουρανεί ,κατά τα μέσα Ιανουαρίου ,λίγο μετά την δύση του Ηλίου. Αποτελεί δηλαδή την κορωνίδα της Πούλιας, κατά τη δημώδη έκφραση, που σημαίνεται ως προς το ζενίθ, στην ψηλότερη περιοχή του ουράνιου θόλου. Εξ αυτού του φυσικού γεγονότος, όλες οι συνεχόμενες ημέρες που είναι ορατός ο αστέρας Αλκυών ήταν πολύ φυσικό να ονομασθούν Αλκυονίδες και οι ημέρες αυτές.
Από μετεωρολογική άποψη οι αλκυονίδες ημέρες, ως ημέρες καλοκαιρίας εξηγούνται από το γεγονός ότι στο γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται η Ελλάδα, μέχρι το γεωγραφικό πλάτος κυρίως της βορειοανατολικής Ευρώπης, κατά την περίοδο του χειμώνα παρατηρείται η ίδια βαρομετρική πίεση (εξίσωση πίεσης), με συνέπεια αφενός να μη δημιουργούνται άνεμοι και αφετέρου ο καιρός να είναι μεν ψυχρός αλλά και ηλιόλουστος, λόγω αυτής της αντικυκλωνικής κατάστασης της ατμόσφαιρας. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάθε χρόνο υπάρχουν Aλκυονίδες ημέρες. Υπάρχουν και έτη που έλειψαν τελείως όπως το 1947, ενώ και οι ημερομηνίες έναρξης και λήξης τους δεν είναι σταθερές. Συνήθως όμως καλύπτουν σχεδόν το δεύτερο μισό του Δεκέμβρη ή του Γενάρη. Παρόλα αυτά, κάποιο επιμένουν να αποδίδουν τη διάρκειά τους σε διάστημα 14 αίθριων ημερών, από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 15 Φεβρουαρίου στην Ελλάδα.
Η Αλκυόνη ως υδροβατικό αποδημητικό πτηνό (Alcedo atthis), είναι το κοινώς λεγόμενο ψαροπούλι ή θαλασσοπούλι ή και ακόμα μπιρμπίλι της θάλασσας. Φθάνει τα 18 εκατοστά σε μήκος. Το σώμα της είναι ασυνήθιστα μικρό και φέρει κοντά και λεπτά πόδια. Το κεφάλι της είναι δυσανάλογα μεγάλο,σε σχέση με το σώμα, με ισχυρό ράμφος που είναι οξύ στην άκρη. Αντίθετα, προς το κακόσχημο μέγεθός της, το φτέρωμά της παρουσιάζει ποικιλία χρωμάτων που σπάνια απαντάται σε άλλα πτηνά. Το υδρόβιο αυτό αποδημητικό πουλί είναι εντυπωσιακό, με το μπλε ελεκτρίκ εκθαμβωτικό φτέρωμά του και με την πορτοκαλο-κόκκινη αντίθεση στο στήθος του. Καθώς φτερουγίζει πάνω από το νερό, τα κύματα και τις βραχώδεις περιοχές, δεν διακρίνεται εύκολα στο φυσικό του περιβάλλον, αλλά η παρουσία του γίνεται αισθητή με ένα διαπεραστικό "ζεεεεε" στη φωνή του. Η Αλκυόνη κατοικεί σε πυκνόφυτες όχθες ποταμών, λιμνών, ιχθυοτροφείων, αλλά και σε βραχώδεις ή θαμνώδεις ακτές των θαλασσών. Στην Ελλάδα φθάνει περίπου περί το τέλος του Καλοκαιριού, αρχές Σεπτεμβρίου και αναχωρεί περί τα τέλη Μαρτίου. Έχει σχετικά κοντά φτερά και πετά σε ευθεία, χαμηλά και σε μικρές αποστάσεις. Γεννά 5 - 9 λευκά σφαιρικά αυγά. Τρέφεται με ψάρια και για το λόγο αυτό το κρέας της δεν είναι νόστιμο. Αντίθετα όμως το πτέρωμά της είναι περιζήτητο για στολισμούς γυναικείων ενδυμάτων και καπέλων.
