- Tο Κυκλάμινο

-Κυκλαδινό κυκλάμινο/ στου βράχου τη σχισμάδα/ πού βρήκες χρώματα κι ανθείς/ πού μίσχο και σαλεύεις. -Μέσα στο βράχο σύναξα/ το γαίμα στάλα στάλα/ μαντήλι ρόδινο έπλεξα/ κι ήλιο μαζεύω τώρα (Γ.Ρίτσος).

Τα κυκλάμινα, οι κρόκοι, τα κολχικά, και λίγο μετά οι ανεμώνες, είναι τα πρώτα αγριολούλουδα, που φυτρώνουν και ανθίζουν με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου. Στην αρχαιότητα τα κυκλάμινα ήταν γνωστά και ως ‘’κισσόφυλλα’’, λόγω της ομοιότητας των φύλλων τους με εκείνα του κισσού, αλλά και ως ‘’χελώνια’’, επειδή το σχήμα του βολβού της ρίζας τους παραπέμπει σε χελώνα. Η ονομασία τους πιθανότατα οφείλεται στον κυκλικό τρόπο με τον οποίο τυλίγονται οι μίσχοι των φύλλων τους.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ανήμερα τα Χριστούγεννα, οι ουρανοί ανοίγουν στα δύο και χιλιάδες άγρια κυκλάμινα φυτρώνουν ταυτόχρονα ανάμεσα στις σχισμές των βράχων και πάνω στο χιόνι. Μάλλον, για να μας θυμίσουν ότι τα κυκλάμινα αποτελούν μία από τις πιο δημοφιλείς επιλογές δώρου και διακόσμησης τις γιορτινές μέρες. Τα κυκλάμινα έχουν λανθασμένα καθιερωθεί ως κατ' εξοχήν χειμωνιάτικα φυτά, ίσως επειδή απεχθάνονται τη ζέστη και αναζητούν την υγρασία. Ωστόσο, ανθοφορούν, ανάλογα με το είδος και την ποικιλία, την άνοιξη και το φθινόπωρο. Ο διάσημος ρωμαίος συγγραφέας της φυσικής ιστορίας στο λατινικό κόσμο, Πλίνιος ο  πρεσβύτερος, πίστευε ότι τα κυκλάμινα ανθίζουν δύο φορές το χρόνο, το φθινόπωρο και την άνοιξη, καθώς δεν είχε προσέξει ότι άλλα είδη κυκλάμινων ανθίζουν την άνοιξη και άλλα το φθινόπωρο.
Το κυκλάμινο είναι ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά αγριολούλουδα της ελληνικής υπαίθρου. Κατάγεται από την Περσία. Είναι ένα νανώδες φυτό, πολυετές, βολβώδες με πλατυσμένο κονδυλόμορφο βλαστό (η πατάτα του είναι ο βλαστός του) που έχει έρπουσες ρίζες. Το βρίσκουμε σε σκιερές θέσεις, συνήθως κάτω από δέντρα και θάμνους, σε βράχους και απότομες πλαγιές και κοντά σε όχθες ρυακιών. Πρώτα βγαίνουν τα άνθη του και πολύ αργότερα, τα φύλλα του. Το ύψος του σπάνια ξεπερνά τους 10 με 15 πόντους. Αντέχουν καλά στο κρύο του χειμώνα. Είναι φυτό της μεσογείου και το βρίσκουμε από την Ισπανία μέχρι το Ιράν, καθώς και στη βόρεια Αφρική.
Το γένος κυκλάμινο (Cyclamen) περιλαμβάνει 24 είδη, τα οποία αναπτύσσονται κυρίως στις παραμεσόγειες περιοχές, αλλά και σε αλπικά υψόμετρα. Τα άγρια κυκλάμινα έχουν λευκό ή ανοικτό.........(για ολόκληρο το κείμενο Πατήστε κλικ ΕΔΩ)

ροζ χρώμα με σκούρο ροζ στεφάνι στη βάση των πετάλων τους, ενώ τα κυκλάμινα των ανθοπωλείων είναι διαθέσιμα σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων από το λευκό μέχρι το μοβ. Κάποια είδη κυκλαμίνου ανθίζουν την Άνοιξη και κάποια άλλα το Φθινόπωρο.Τα φύλλα του άγριου κυκλάμινου, έχουν καρδιόσχημα ή νεφροειδή φύλλα, σκούρα πράσινα στο επάνω μέρος και συνήθως κοκκινωπά στην κάτω επιφάνεια, με μακριούς μίσχους. Τα περισσότερα είδη περνούν μια περίοδο λήθαργου το καλοκαίρι.Τα καλλωπιστικά, καλλιεργούμενα κυκλάμινα ανθίζουν από το Νοέμβριο έως τα τέλη Ιανουαρίου, ενώ τα άγρια φυτά στη φύση ανθοφορούν από το Σεπτέμβριο, μέχρι τον Ιανουάριο και σε εξαιρετικές περιπτώσεις η ανθοφορία μπορεί να παραταθεί μέχρι το Μάρτιο. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες ποικιλίες, που δεν ευδοκιμούν στην Ελληνική ύπαιθρο, που ανθίζουν από την άνοιξη έως τις αρχές του καλοκαιριού. Ως αγριολούλουδο, αντέχει τις χαμηλές θερμοκρασίες ενώ τα φυτά του εμπορίου επιδεικνύουν μικρότερη αντοχή παρόλο που τα άγρια κυκλάμινα αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία αυτών των φυτών.

Τα κυκλάμινα στην Ελλάδα, -υπάρχουν 5 αυτοφυή είδη, θα τα συναντήσουμε και με άλλα κοινά ονόματα όπως  ‘’αυτιά του λαγού’’ στην Κέρκυρα, ‘’λουλάδες’’ στην Κάσο, ‘’λαγόψωμο, τουρκάκι, λαγουδάκια, κυκλαμιές, κοτταρίδες, κολλιτσίνια, τρικλαμίδες’’ ακόμα και ‘’χοιρόψωμο’’ επειδή τις ρίζες του τις τρώνε οι αγριόχοιροι. Το γραικό κυκλάμινο (Cyclamen graecum) απαντάται μόνο στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα και την Κρήτη και φτάνει μέχρι τα παράλια της Τουρκίας και της Κύπρου. Ανθίζει τη φθινοπωρινή περίοδο, έχει πυκνά μωβ άνθη, συνήθως ρόδινα και εντονότερα κόκκινα και φυτρώνει σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο και είναι ιδιαίτερα διεσπαρμένο σε χέρσες περιοχές. Αυτό το κυκλάμινο συναντάται με 4 υποείδη, στα νησιά του Αιγαίου και τη Κρήτη, στη Πελοπόννησο και τη Κρήτη, στην ανατολική Τουρκία και τη Βόρεια Κύπρο, και στη δυτική Κρήτη. Το περσικό κυκλάμινο (Cyclamen persicum), το βρίσκουμε σε θαμνότοπους στον Άθω και στα Δωδεκάνησα,  το διάχυτο (Cyclamen repandum), συναντάται στην ηπειρωτική Ελλάδα (ανθίζει την άνοιξη),  το κισσόφυλλον (Cyclamen hederifolium), φυτρώνει σε δασώσεις και θαμνώδεις περιοχές σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, εκτός από την Κρήτη, αναπτύσσεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα από το γραικό, ανθίζει επίσης το Φθινόπωρο, ενώ τα φύλλα του δεν είναι καρδιοειδή αλλά σχηματίζουν ελαφριές γωνίες. Τέλος, το κρητικό κυκλάμινο (Cyclamen creticum), είναι ενδημικό είδος της Κρήτης.

Οι βολβοί του κυκλάμινου είναι πλούσιοι σε άμυλο περιέχουν την τοξική ουσία κυκλαμίνη, ενώ οι αγριόχοιροι που τρέφονται με κυκλάμινα δεν παθαίνουν καμιά βλάβη. Η κυκλαμίνη είναι τοξική για τον άνθρωπο προκαλεί τοπικά ερεθιστικά φαινόμενα, ενώ σε μεγαλύτερες δόσεις επιφέρει γαστρεντερικές διαταραχές, ζάλη, σπασμούς κλπ.

Στα άνθη του κυκλάμινου περιέχεται ένα εύοσμο αιθέριο έλαιο, καθώς και ανθοκυάνες. Πρόσφατες ιατρικές έρευνες και μελέτες έδειξαν ότι το κυκλάμινο έχει και θεραπευτικές ιδιότητες ενώ ήδη χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική.

Όλα τα είδη κυκλάμινου προστατεύονται από τη Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο Απειλουμένων Ειδών (CITES).