Πολλά οργανικά συστατικά και απορρίμματα από το σπίτι και τον κήπο, μπορούν με την κατάλληλη επεξεργασία να μετατραπούν σε ένα πλούσιο φυτόχωμα, το οποίο βρίσκει πολλές εφαρμογές στη κηπουρική, στα πάρκα, στις δενδροστοιχίες, στο μπαλκόνι και στην αυλή μας, στην αυλή του σχολείου και στην ανάπλαση και αναδάσωση προβληματικών εκτάσεων όπως είναι τα εγκαταλειμμένα λατομεία, τα πρανή των δρόμων και οι άγονες περιοχές. Η διαδικασία αυτή αποκαλείται λιπασματοποίηση-κομποστοποίηση. Πρόκειται για μέθοδο αποσύνθεσης απορριμμάτων και μετατροπής τους σε είδος φυτικού λιπάσματος (κομπόστ), μιμείται με φυσικό τρόπο τη φύση, αλλά επιταχύνει τις διεργασίες αποδόμησης-διάσπασης ορισμένων οργανικών συστατικών. Τη λιπασματοποίηση χρησιμοποιούν οι Κινέζοι εδώ και χιλιάδες χρόνια, ενώ οι σύγχρονες κοινωνίες ακολουθούν αυτή τη διαδικασία εδώ και μερικές δεκαετίες. Έτσι, μέσα σε ειδικά διαμορφωμένους κάδους ή και ιδιοκατασκευές τοποθετούνται οργανικά απόβλητα, όπως είναι τα πεσμένα φύλλα, το κομμένο γρασίδι, κλαδιά από κλαδέματα, φλούδες από φρούτα και λαχανικά, τσόφλια αυγών, το χαρτί της κουζίνας και τις χαρτοπετσέτες, τα κατακάθια του καφέ και του τσαγιού, τη στάχτη από το τζάκι και άλλα. Με τη βοήθεια του οξυγόνου, της σωστής αναλογίας των συσσωρευμένων συστατικών σε άνθρακα και σε αζώτου, της θερμοκρασίας που αναπτύσσεται στον σωρό αυτών των συστατικών, αλλά και της ύπαρξης μεταξύ των άλλων, μικροοργανισμών, γαιοσκωλήκων, σκαθαριών και μυκήτων, γίνεται η αποσύνθεση-διάσπαση αυτών των αποβλήτων, τα οποία μετατρέπονται σε πρώτης τάξεως φυσικό λίπασμα για το έδαφος και τα φυτά έτοιμο για χρήση στον κήπο, στις γλάστρες και στα πάρκα.
Για την παραγωγή κομπόστ απαιτούνται δύο τύποι υλικών. Υλικά πλούσια σε υγρά που είναι πλούσια και σε θρεπτικά συστατικά (άζωτο και άλλα στοιχεία), όπως είναι τα υπολείμματα και οι φλούδες από λαχανικά και φρούτα, η κομμένη χλόη, η κοπριά και άλλα. Ο άλλος τύπος περιέχει κυρίως ξυλώδη υλικά που έχουν μικρή περιεκτικότητα σε υγρά και είναι πλούσια σε άνθρακα, όπως είναι ξερά φύλλα, κομμένα κλαδιά, ροκανίδια, πριονίδια, άχυρο και άλλα. Τα πιο πάνω υλικά τεμαχίζονται και τοποθετούνται σε εναλλασσόμενα στρώματα πάχους γύρω στα 10 εκατοστά σε ειδικά διαμορφωμένες κατασκευές (ξύλινες ή συρμάτινες ιδιοκατασκευές, ειδικά δοχεία του εμπορίου). Η καλύτερη δυνατή διαδικασία παραγωγής του κομπόστ, επιτυγχάνεται όταν εξασφαλίζεται πολύ καλή οξυγόνωση στο σωρό, το συχνό ανακάτεμα του, η προστασία του από τη βροχή και τον ήλιο, αλλά και να διατηρούν σταθερή υγρασία. Δυσάρεστες μυρωδιές σημαίνουν μπλοκάρισμα της διαδικασίας αποσύνθεσης εξαιτίας της υπερβολικής υγρασίας, ή και υπερθέρμανσης των υλικών οπότε και σχηματίζονται αμμωνιακές ενώσεις με οσμές. Το σύστημα μπορεί να επαναλειτουργήσει με συχνές αναδεύσεις του σωρού ή και προσθήκη στεγνών υλικών. Στην πρώτη φάση, όπου συμβαίνουν οι διεργασίες της διάλυσης και αποσύνθεσης των υλικών με τη βοήθεια κυρίως μικροοργανισμών, αναπτύσσονται θερμοκρασίες και πάνω από 70 βαθμούς Κελσίου (συνήθως για 2-4 βδομάδες), ενώ η αυτή η διαδικασία διαρκεί συνήθως μέχρι 2 μήνες. Στη δεύτερη φάση που διαρκή 2-6 μήνες, ωριμάζει το υλικό και η θερμοκρασία μέσα στο σωρό δεν υπερβαίνει τους 30 βαθμούς Κελσίου. Μέσα στο σωρό αυτό, δισεκατομμύρια οργανισμών τρέφονται, αναπτύσσονται, αναπαράγονται και πεθαίνουν, μετατρέποντας τα οργανικά απόβλητα του νοικοκυριού, του κήπου και της γειτονιάς σε εξαίρετο οργανικό λίπασμα. Ο τεμαχισμός των υλικών είναι απαραίτητος γιατί μειώνεται ο όγκος του υλικού, γίνεται δυνατή η ανάμιξη και ο χειρισμός των ετερογενών υλικών τους και αυξάνεται η δραστική επιφάνεια, ώστε η λιπασματοποίηση να είναι πλήρης και να γίνεται στο ελάχιστο δυνατό χρονικό διάστημα (το πολύ 6 μήνες). Ένα ώριμο φυσικό λίπασμα έχει ευχάριστη μυρωδιά όπως το έδαφος στο δάσος, σφικτή δομή και καστανό χρώμα.
Η παραγωγή φυσικού λιπάσματος θα αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία, μέσα στις υπεύθυνες και φιλικές προς το περιβάλλον δράσεις, αλλά και στην προώθηση αειφόρων κινήσεων που βελτιώνουν τη ζωή, όταν σ’αυτή τη διαδικασία εμπλακούν οι Γεωργο-κτηνοτροφικοί συνεταιρισμοί, οι Δήμοι και οι Κοινότητες, καθότι διαθέτουν μεγάλες ποσότητες από οργανικά υλικά προς λιπασματοποίηση, όπως είναι πεσμένα φύλλα, σπασμένα κλαριά, χόρτα, κομμένη χλόη, υλικό από κλάδεμα δέντρων και θάμνων, οργανικά υπολείμματα από τις κουζίνες των νοικοκυριών, υπολείμματα από ιδιωτικούς κήπους, κλαριά, στελέχη από καλαμπόκι, ηλίανθο, φυτική βιομάζα από εκχερσώσεις, καθαρισμοί και εκχερσώσεις καλαμώνων, αλλά και βιομηχανίες και βιοτεχνίες ζωοτροφών, καθότι διαθέτουν υπολείμματα της κατεργασίας ειδών διατροφής, υπολείμματα από εκκοκκιστήρια βάμβακος, εργοστάσια ζάχαρης, μονάδες επεξεργασίας ξηρών καρπών, κονσερβοποιεία κ.ά.
Η παρασκευή φυσικού λιπάσματος επιδιώκει να ωφελήσει το κτήμα ή τον κήπο μας, επειδή παράγεται ένας εξαιρετικός παράγοντας εδαφικής γονιμότητας. Είναι προς όφελος της υγεία μας, επειδή η χρήση του φυσικού λιπάσματος οδηγεί στην παραγωγή προϊόντων άριστης ποιότητας. Είναι φιλική προς το περιβάλλον διαδικασία και πρακτική, επειδή συμβάλλει στην εξυγίανση της φύσης και στη δέσμευση των ισχυρών οργανικών αποβλήτων από την πρωτογενή παραγωγή (κοπριά, αέρια, ευτροφισμός κ.ά.). Εξάλλου, εξοικονομούνται χρήματα, επειδή δεν καταφεύγουμε στην προμήθεια των πανάκριβων αγροχημικών του εμπορίου.
* ΦΥΣΗ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ----- * ΑΝΘΡΩΠΟΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΑ -
