(Έλλειψη
σχεδιασμού, απουσία έργων, αστοχίες και κακοτεχνίες, αλλά και ανθρώπινες δραστηριότητες συνθέτουν την εικόνα
των κατολισθήσεων). Οι περισσότερες περιοχές του ελλαδικού
χώρου ανήκουν σε ζώνες που έχουν αυξημένη την επικινδυνότητα εκδήλωσης κατολισθήσεων.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι η σεισμική δραστηριότητα, οι ανθρώπινες επεμβάσεις, μαζί
με τα κλιματικά φαινόμενα, τη
γεωμορφολογία και τη τεκτονική του ελλαδικού χώρου, αποτελούν τα κύρια αίτια
αυτής της φυσικής καταστροφής. Ωστόσο, η έλλειψη μακρόχρονου σχεδιασμού και
στρατηγικές πρόληψης, αλλά και η απουσία έργων πνοής, συμβάλλουν στην
επιδείνωση της κατάστασης από χρόνου σε χρόνο.
Τους χειμερινούς μήνες έρχονται συχνά στο
προσκήνιο κίνδυνοι που καραδοκούν από την αποκόλληση βράχων και τη μετακίνηση
μεγάλων όγκων από χώματα και πέτρες, όχι μόνο σε αγροτικές περιοχές, αλλά ακόμη
και σε κύριους οδικούς άξονες. Με απλά λόγια, όταν το έδαφος, οι πέτρες και
άλλα υλικά του εδάφους κινούνται, παρασέρνονται ή και καταρρέουν προς
χαμηλότερα υψόμετρα δημιουργούν τις κατολισθήσεις ή και τις λασπορροές -το
υλικό που ολισθαίνει είναι κορεσμένο σε νερό. Επίσης, κατολισθήσεις
προκαλούνται και από τη δράση των ποταμών και των θαλασσών που διαβρώνουν τη
βάση μιας πλαγιάς, από τις έντονες βροχοπτώσεις και το απότομο λιώσιμο των
χιονών, τις παρατεταμένες χιονοπτώσεις και τον εκτεταμένο παγετό, από την ανύψωση
της στάθμης των υπογείων υδάτων, από την αύξηση των τάσεων στις πλαγιές λόγω
εξωτερικών δυνάμεων, όπως είναι η προσθήκη του βάρους μιας λιμνοδεξαμενής, ενός
ταμιευτήρα, ακόμη και ενός κτιρίου ή και από την αύξηση των σεισμικών τάσεων
της περιοχής, αλλά και από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως εκσκαφές και
ανατινάξεις, διανοίξεις αγροτικών δρόμων, καθώς και από την καταστροφή των
δασών, της βλάστησης και των πυρκαγιών. Δηλαδή, οι κατολισθήσεις αποτελούν εν
δυνάμει φυσικές καταστροφές, καθόσον οι αναγκαίες μελέτες είναι ανύπαρκτες, το
φυσικό περιβάλλον βιάζεται σε καθημερινή βάση, τα απαραίτητα έργα πρόληψης
καθυστερούν και ο άνθρωπος με τις υποδομές του παραμένουν ανοχύρωτα. Όπως εξηγούν οι ειδικοί ‘’οι συχνότερες κατολισθήσεις στη χώρα μας, εκδηλώνονται κατά κύριο λόγο, σε ζώνες παλαιότερης ενεργοποίησης γεωλογικών και κλιματικών διεργασιών. Συνήθως, οι πρόσφατες κατολισθήσεις προκαλούνται από τις πολυποίκιλες δραστηριότητες του ανθρώπου, αλλά και από τις ξαφνικές και σε μεγάλη ένταση βροχοπτώσεις. Εξάλλου, περιοχές που έχουν καεί και δεν έχουν έγκαιρα εκτελεστεί τα αναγκαία έργα ή και εκεί όπου έχει αποψιλωθεί η βλάστηση από την υπερβόσκηση, θεωρούνται περιοχές με υψηλή επικινδυνότητα εκδήλωσης κατολισθητικών φαινομένων’’. Ωστόσο, οι γεωλόγοι εξηγούν ότι ‘’ η σημερινή μορφή της δομής της χώρας μας είναι σχετικά νεαρή....(για ολόκληρο το κείμενο πατήστε κλικ ΕΔΩ)
και δεν έχει ακόμη σταθεροποιηθεί, οπότε και οι κατολισθήσεις είναι ένα αναμενόμενο φαινόμενο’’. Επισημαίνουν μάλιστα και προειδοποιούν ότι ακόμη και η εκτέλεση δημόσιων έργων, οι εκτεταμένες ή και περιορισμένες εκσκαφές, οφείλουν να έχουν μελετηθεί επαρκώς και να έχουν γίνει οι αναγκαίοι γεωλογικοί και μηχανικοί έλεγχοι, πριν από την έναρξη των κάθε είδους εργασιών. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν τα εδάφη είναι σαθρά και πρόσφατης απόθεσης γιατί εκεί ο κίνδυνος εκδήλωσης κατολισθήσεων είναι πολύ μεγάλος, όπως και σε περιοχές όπου ο υδροφόρος ορίζοντας είναι υψηλός. Επίσης, σημειώνεται ότι τόσο η σύσταση των εδαφών και τα χαλαρά πετρώματα, όσο και οι ιδιάζουσες υδρο-κλιματικές συνθήκες ευνοούν τις κατολισθήσεις που μπορούν να αποδειχθούν καταστροφικές κάτω από ισχυρή σεισμική φόρτιση. Σε περιοχές με διαρρηγμένους ασβεστολιθικούς ή και σχιστολιθικούς σχηματισμούς τα προβλήματα εντοπίζονται σε θραύσεις, γεω-ολισθήσεις και καταπτώσεις βράχων. Οι κατολισθήσεις μπορεί να συμβούν αιφνίδια και διαρκούν από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι και αρκετά μεγάλα διαστήματα, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τους παράγοντες που τις προκαλούν. Παρότι, είναι δύσκολο να υπολογιστεί πόσο συχνά συμβαίνουν, μπορούν όμως να προβλεφτούν, εφόσον έχουν αποτυπωθεί οι ζώνες επικινδυνότητας της κάθε περιοχής από γεωμορφολογική και τεκτονική άποψη.
Οι επιπτώσεις των κατολισθήσεων αφορούν όλους μας, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την Κεντρική εξουσία, καθότι μπορεί να χαθούν ανθρώπινες ζωές και να υποστούν ζημιές οι υποδομές και οι περιουσίες βιομηχανικών, αγροτικών και τουριστικών οικονομικών πόρων ως αποτέλεσμα των ζημιών στη γη, στις εγκαταστάσεις ή στο οδικό δίκτυο, να μειωθεί η αγοραστική αξία της γης σε περιοχές που απειλούνται από κατολισθήσεις, να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού του υπόγειου υδροφορέα, σε ρέματα και σε αρδευτικές εγκαταστάσεις, να μειωθεί η παραγωγικότητα των εδαφών, αλλά και να προκληθούν πλημμυρικοί κίνδυνοι.
Η αντιμετώπιση των κατολισθήσεων, μπορεί να επιτευχθεί όταν έχουν προ-καθοριστεί οι περιοχές και ζώνες που είναι επιρρεπείς σε τέτοιες φυσικές καταστροφές και έχουν επιλεγεί και εφαρμοστεί κατάλληλα αποτρεπτικά και επανορθωτικά μέτρα. Εξάλλου, η ενημέρωση και η εκπαίδευση όλων μας για τις κατολισθήσεις, αλλά και η ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης και έγκυρης προειδοποίησης μπορούν να δράσουν θετικά για την αντιμετώπιση των κινδύνων από αυτές. Εξυπακούεται ότι, το βέλτιστο της αποτροπής αυτών των κινδύνων εστιάζεται στο σχεδιασμό και εφαρμογή έργων υποδομής και ανάπτυξη οικισμών σε περιοχές που δεν κινδυνεύουν από κατολισθήσεις.
Και η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας μας προειδοποιεί και μας συμβουλεύει μεταξύ των άλλων και με τα πιο κάτω. ‘’Γίνετε οικείοι με τη γη που σας περιβάλλει. Προσπαθήστε να μάθετε αν ποτέ υπήρξαν κατολισθήσεις, καθιζήσεις ή λασπορροές στην περιοχή σας ρωτώντας τις τοπικές αρχές, τους παλαιοτέρους κάτοικους, καθώς και τις αρμόδιες υπηρεσίες. Οι πλαγιές όπου συνέβησαν παλαιοτέρα κατολισθήσεις ή λασπορροές είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν τα ίδια φαινόμενα και στο μέλλον. Ενισχύστε και βοηθήστε τις τοπικές Αρχές στις προσπάθειες τους να προσδιορίσουν τις χρήσεις γης και να καθορίσουν τις κατάλληλες προδιαγραφές δόμησης σε περιοχές που κινδυνεύουν από φαινόμενα κατολίσθησης ή καθίζησης. Τα κτίρια πρέπει να βρίσκονται μακριά από απότομες πλάγιες, ρέματα, ποταμούς και από τις εκβολές αυτών. Παρατηρείστε τους λόφους και τις πλαγιές γύρω σας για τυχόν σημάδια κινήσεως εδαφών όπως μικρές υποχωρήσεις στο έδαφος, λασπορροές, ροές θραυσμάτων ή σταδιακή κάμψη των δέντρων. Ελάτε σε επαφή με τις τοπικές Αρχές για να μάθετε περισσότερα για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης και των σχεδίων εκκένωσης στη περιοχή σας, αν αυτά έχουν ήδη εκπονηθεί. Αναπτύξτε το δικό σας σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την οικογένεια σας και την περιουσία σας’’.
