- Γλιστρίδα ή αντράκλα και Κρίταμο ή κρίθμον

Κατά την ελληνική λαογραφία, αν κάποιος μιλά γρήγορα και συνέχεια, οι συνομιλητές του τον παρατηρούν με τη χαρακτηριστική φράση "γλιστρίδα έφαγες’’, καθώς πιστεύεται ότι η κατανάλωση γλιστρίδας ή αντράκλας δημιουργεί ευφράδεια και ταχύτητα λόγου.
Αντράκλα, ανδράχλη, γλιστρίδα, αντραχλίδα ή σκλιμίτσα ή χοιροβότανο ή τρευλό, είναι η κοινή ονομασία του μονοετούς φυτού που επιστημονικά λέγεται ‘’Ανδράχνη η ολισθηρής’’ (Portulaca oleracea). Φυτρώνει την άνοιξη και ανθίζει και καρπίζει το Μάιο με Ιούνιο. (για ολόκληρο το κείμενο πατήστε κλικ στο ''ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ'').
Ο βλαστός της είναι λείος, έρπει στο έδαφος, είναι σαρκώδης, όπως και τα φύλλα της που είναι λεία, ροπαλοειδή, ενώ τα άνθη της είναι μικρά κίτρινου χρώματος κατά δέσμες. Η γλιστρίδα είναι ιθαγενής φυτό της Περσίας και είναι πολύ γνωστή στη Μεσόγειο, στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ασία, ενώ και καλλιεργείται εντατικά στη Μεγάλη Βρετανία, στην Ολλανδία, στην Άπω Ανατολή και στην Ινδία.
Η χρήση της έχει ιστορία πάνω από 4.000 χρόνια. Οι βλαστοί και τα φύλλα της χρησιμο¬ποιούνται στην κινε¬ζική βοτανοθεραπεία. Είναι αποτελε¬σματική στην αντιμετώπιση προβλημάτων του ουροποιητικού και του πεπτικού συστήματος, είναι διουρητική και ανθελμινθική, ανακουφίζει από τη δυσεντερία, τη γαστρεντερίτιδα και τη διάρροια. Ο χυμός και το αφέψημα της χρησιμοποιούνται για εξωτερικές πλύσεις, ανακουφίζοντας δερματικές παθήσεις, ως αντίδοτο για τα κεντριά της σφήκας και τα δαγκώματα των φιδιών. Τα σαρκώδη φύλλα της περιέχουν πολύ νερό (95%) και πολλές θρεπτικές ουσίες, όπως μεταλλικά στοιχεία (ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, φώσφορο, χαλκό), ω-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνες C, Ε, Α, Κ και κόμμι (πολυσακχαρίτης που απορροφάται κυρίως από το παχύ έντερο και διατηρεί υγιή τη χλωρίδα του).
Η γλιστρίδα είναι γνωστή για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες από την αρχαιότητα. O Γαληνός τη χορηγούσε για οδοντικές και στοματικές παθήσεις. O Ιπποκράτης τη χρησιμοποιούσε για την αντιμετώπιση γυναικολογικών παθήσεων (βιταμίνη Ε) και ο Διοσκουρίδης ως καθαρτικό, διουρητικό, αντιπαρασιτικό, αλλά και για οφθαλμικές παθήσεις (βιταμίνη Α), την επούλωση πληγών (βιταμίνη C, ω-3 λιπαρά οξέα), καθώς και για τον κατευνασμό της σεξουαλικής επιθυμίας, εξαιτίας της ‘’νορεπινεφρίνης’’ που περιέχει το φυτό αυτό. Η γλιστρίδα χρησιμοποιείται επίσης ως αντιπυρετικό, αναλγητικό, τονωτικό, μυοχαλαρωτικό και διουρητικό. Επιβάλλεται όμως προσοχή στη χρήση της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Το κοινό αυτό φυτό, που θεωρείται ως θερινό ζιζάνιο προκαλώντας προβλήματα στην απόδοση μιας καλλιέργειας, φυτρώνει κυρίως σε ποτιστικούς λαχανόκηπους την καλοκαιρινή περίοδο και χρησιμοποιείται στη βοτανοθεραπεία, αλλά και σε σαλάτες ως δροσιστικό. Η ευχάριστη ξινή, χυμώδης και δροσερή της γεύση ταιριάζει πολύ με πράσινες σαλάτες και τη ντοματοσαλάτα, ενώ επίσης μπορεί να μαγειρευτεί με κρέας ή ψάρι.

Το Κρίταμο ή Κρίθμον, επιστημονικά Crithmum maritimum, είναι μικρό πολυετές παχύφυλλο φυτό που φυτρώνει σε παραθαλάσσια, βραχώδη ή και αμμουδερά μέρη της Μεσογείου και του Ευρωπαϊκού Ατλαντικού. Τα φύλλα και οι βλαστοί του είναι παχύς, λείοι και έχουν χρώμα ανοιχτοπράσινο. Τα άνθη του, κιτρινοπράσινα, βγαίνουν το καλοκαίρι και σχηματίζουν "σκιάδιο". Ο βλαστός και τα φύλλα του αναδίδουν μια ευχάριστη μυρωδιά. Το κρίταμο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αλλά και ως έδεσμα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η περιγραφή του Διοσκουρίδη είναι πολύ χαρακτηριστική: ''....θαμνώδες βοτάνιον, που απλώνεται σε πλάτος και έχει ύψος ενός πήχυ''. Φυτρώνει σε παραθαλάσσιους τόπους και έχει πολύ στιλπνά φύλλα και υπόλευκα, σαν της γλιστρίδας, πιο πλατιά και πιο επιμήκη με αλμυρή γεύση, ''.....λαχανεύεται εφθόντε και ωμόν εσθιόμενον και ταριχεύεται εν άλμη". Οι σπόροι του φυτού έχουν μεγάλη ομοιότητα με το κριθάρι, γι' αυτό οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν «κρίθμον». Ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος είχαν σε μεγάλη εκτίμηση το κρίταμο. Ο Σαίξπηρ, στο βασιλιά Λιρ, (IV στ. 15) με αφορμή το κρίταμο κάνει αναφορά στον αγροτικό κόσμο που κατόρθωνε να ζει μαζεύοντάς το με κίνδυνο της ζωής του από τους πιο απόκρημνους Λευκούς Βράχους του Ντόβερ: ''...στα μισά του δρόμου, κατέρρευσε ένας αγρότης που μάζευε κρίταμο. Τρομερή δουλειά!''.
Το Κρίταμο, περιέχει αιθέρια έλαια, μεταλλικά άλατα, ιώδιο και βιταμίνες. Συστατικά που θεωρούνται από τους διαιτολόγους ότι είναι ορεκτικά και τονωτικά. Δηλαδή κατάλληλα για μια ωραία σαλάτα. Ακόμη και σήμερα, όπως και στην αρχαία Ελληνική κουζίνα, το κρίταμο σερβίρεται στις παραθαλάσσιες περιοχές, συνήθως με το όνομα «αρμύρα», ενώ οι βλαστοί και τα άνθη του τηγανίζονται στις ομελέτες, προσδίδοντας ιδιαίτερη γεύση. Σε πολλές περιοχές το φτιάχνουν τουρσί, μέσα σε ξίδι και άλμη, και συνοδεύει τους θαλασσινούς μεζέδες. Στη βοτανοθεραπεία, από τα χρόνια του Ιπποκράτη (4ος αι.π.Χ.) μέχρι τις μέρες μας, χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό για ηπατικές, εντερικές και νεφρικές δυσλειτουργίες, αλλά και ως ορεκτικό σε μαγειρευμένη μορφή, όπως σε σαλάτες αλλά και σε αρωματικές ή πικάντικες σάλτσες που συνοδεύουν ψάρια ή κρέατα.
Να και δύο συνταγές (από το βιβλίο της Ειρ. Λαμπράκη,1987): α) Ρεβίθια με κρίταμο. 1 φλυτζάνι ρεβίθια, 1 μέτριο κρεμμύδι ψιλοκομμένο, κρίταμο κατά βούληση, ελιές κατά βούληση - κομμένες σε ροδέλες. Μουλιάζουμε τα ρεβίθια από βραδείς, τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι και μόλις πάρει χρώμα ρίχνουμε μέσα τα ρεβίθια, φέρνουμε μία γύρα και μετά ρίχνουμε λίγο καυτό νερό, προσθέτουμε νερό όσο γίνονται μέχρι να μαλακώσουν καλά, τα ανακατεύουμε με κρίταμο και ελιές. β) Πέρκα με σαφράν και κρίταμο. Σε μια κατσαρόλα λιώνουμε λίγο βούτυρο και σοτάρουμε τα φιλέτα της πέρκας και από τις δύο πλευρές. Για τη σάλτσα λιώνουμε σε ένα μικρό δοχείο λίγο βούτυρο, προσθέτουμε το γάλα και πασπαλίζουμε με το αλεύρι, το σαφράν και λίγο αλάτι. Ανακατεύουμε καλά και αφήνουμε να βράσει σε χαμηλή φωτιά μέχρι να πήξει. Ζεματίζουμε τα κρίταμα για περίπου 5 λεπτά και τα σουρώνουμε. Σερβίρουμε την πέρκα με τη σάλτσα και συνοδεύουμε με τα κρίταμα.